Branża musi się zmienić. Kto zmiany zignoruje, będzie miał poważny problem

Na szczęście nasze firmy chemiczne mają świadomość potrzeby zwiększenia oferty produktowej. Stąd już wspomniany zakup przez Azoty niemieckiej firmy. Ciekawym przykładem jest również Grupa Ciech, która mocno inwestuje w specjalistyczne produkty, wybierając te o wysokich marżach.

Specjalizacja produktowa przynajmniej w części jest spowodowana jeszcze jednym czynnikiem. Problem w tym, że nasze firmy chemiczne (ale także prawie wszystkie europejskie) mają słabe zaplecze surowcowe. To oznacza potrzebę skupienia się na produkcji wysokomarżowych produktów chemicznych, w której duży będzie udział wartości intelektualnej (patent, innowacyjność, CSR).

Zwłaszcza że oprócz problemów z surowcami, wyzwanie dla europejskiej chemii stanowią kwestie dotyczące energetyki. Gospodarka niskoemisyjna oznacza bowiem rezygnację z części powszechnie stosowanych dotychczas źródeł energii.

Zresztą koncerny już do tego się przygotowują. Dyrektor zarządzająca BASF Polska Katarzyna Byczkowska podaje przykład prac (w macierzystych zakładach giganta w Ludwigshafen) związanych z tzw. crackerem parowym. Urządzenie miałoby być ogrzewane energią elektryczną - najlepiej z odnawialnych źródeł energii. W ten sposób zmniejszyłaby się emisja CO₂ przypadająca na produkty.

To jednak wcale nie będzie łatwe, bo jak mówi Grzegorz Czul, prezes Fluora, oznaczać to będzie także nowe inwestycje i potrzebę opracowania nowych rozwiązań - to wymaga czasu i nakładów.

Dobrym przykładem starań o poprawę efektywności produkcji jest Grupa Ciech. Sodowe zakłady Grupy nie tylko chcą zmienić miks zużywanej energii, zwiększając w nim udział gazu. Spółka chce także zautomatyzować w większym niż obecnie stopniu produkcję, by być bardziej konkurencyjną.

Grupa realizuje m.in. program ESPRO (Energy Saving PROgram) mający na celu ograniczenie emisji CO2 do atmosfery poprzez poprawę efektywności energetycznej procesów produkcji energii elektrycznej i cieplnej.

W ramach programu Ciech szuka także rozwiązań, które umożliwią redukcję emisji CO2 o kilkanaście procent w latach 2015-2020. W Niemczech Ciech jednocześnie kupuje gaz i certyfikaty CO2 oraz sprzedaje energię elektryczną do sieci (tzw. naturalny hedging), dzięki czemu unika skutków gwałtownych wahań cen na rynku pozwoleń do emisji.

Produkcja polskich zakładów sodowych nadal w całości opiera się na węglu. Roczne zużycie to prawie milion ton, co czyni Ciech jednym z największych konsumentów węgla poza energetyką.

Dlaczego więc spółka stawia na gaz?

- Pamiętajmy, że gaz jest dwa razy mniej emisyjny niż węgiel, dla nas to duża korzyść. Dodatkowo źródła gazowe są bardziej stabilne - tłumaczy Mirosław Skowron, członek zarządu Ciechu. - W sytuacji, gdy tak dużo mówi się o konieczności zmniejszenia emisji CO2, to ogromne zalety "gazówek" - dodaje menedżer.

Plany firmy są ambitne. Kosztem 250-300 mln zł spółka chce zwiększyć sprawność i dyspozycyjność obszaru energetyki w polskich zakładach sodowych. Zysk? Zwiększenie wolumenu produkcji sody poprzez ograniczenie strat produkcyjnych oraz uzyskanie rezerw produkcyjnych pary. Jednocześnie wdrożenie miksu energetycznego przyczyni się do ograniczenia emisji CO2; po 2021 roku już nawet czwarta część energii wykorzystywanej w polskich zakładach sodowych będzie pochodziła z układów gazowych.

Petrochemia z perspektywą

Zmiany nie ominą także firm petrochemicznych. Czasem zapomina się, jak ważna jest w nich produkcja chemiczna. Wcześniej niekiedy marginalizowana, zyskuje na znaczeniu - przede wszystkim w związku z elektromobilnością.

Zdaniem wielu analityków zapotrzebowanie na paliwa samochodowe będzie malało. Oczywiście nie nastąpi to nagle, ale wiele wskazuje, że taki - ewolucyjny - scenariusz jest prawdopodobny. Wzmocnienie segmentu chemicznego w firmach petrochemicznych to w tym kontekście konieczność.

- Pilnie obserwujemy tendencje na rynku. Od pewnego czasu sporo inwestujemy w nowe instalacje. Zdajemy sobie sprawę z tego, że musimy zwiększać ofertę produktową. Oczywiście paliwa nie znikną, ale bez większej gamy produktów konkurować będzie nam trudno - mówi Zbigniew Leszczyński, członek zarządu Orlenu, w spółce odpowiedzialny za rozwój. Wtóruje mu prezes Grupy Lotos Mateusz Bonca: - Widzimy poważne zmiany na rynku. Wydaje się, że niektóre z nich wymagać będą od firm paliwowych nowego podejścia do niektórych zagadnień.