Odwróceni czy tylko nieufni?

Uczestnicząca w debacie Charlotte Petri Gornitzka, wicedyrektor UNICEF, zaprezentowała wyniki badań "Europa, której chcą dzieci", przeprowadzonych wspólnie z organizacją Eurochild. Dowiadujemy się z nich, że aż 74 proc. badanych dzieci i nastolatków z ponad 20 europejskich krajów uważa, że szkoła w niewystarczającym stopniu przygotowuje do dorosłego życia, a 53 proc. martwi perspektywa problemów związanych ze znalezieniem pracy.

Wniosek? Klarowny i alarmujący: mamy kryzys edukacji i umiejętności! - stwierdzają ankietowani. Oni już to wiedzą, bo doświadczają na własnej skórze, że "wczorajsze" umiejętności nie pasują do dzisiejszego rynku pracy.

Utwierdzają ich w tym inne poważne analizy. Oto według World Economic Forum, 65 proc. dzieci ze szkół podstawowych będzie wykonywało zawody, które jeszcze nie istnieją...

"Nawet w stosunkowo bogatej Unii, 11 proc. pracujących w wieku 18-24 lat jest dziś zagrożonych ubóstwem; w Polsce jest to 11,4 proc. Trudno budować "Gospodarkę 4.0" bez kapitału ludzkiego, niezbędnego do jej wzrostu" - stwierdza w jednej ze swych publikacji Krzysztof Kutwa, analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Dobra edukacja to, w decydującej mierze, zadanie państwa. Trudno się nie zgodzić z hasłem: szkoła powinna inaczej edukować ludzi ery cyfrowej. Ale jak? To pole dla pedagogów, ale i socjologów i polityków.

Młodzi i polityka

Wiele wskaźników określających jakość życia pokazuje, że współczesne pokolenie dzieci i "młodych dorosłych" znajduje się w gorszym położeniu niż starsze pokolenie - podkreślają autorzy cytowanego już raportu OECD. Choć ma zupełnie nowe możliwości dotarcia do informacji i edukacji, odczuwa skutki wciąż utrzymującej się wysokiej stopy bezrobocia. Formalne i nieformalne rodzaje ryzyka spowalniają młodych ludzi w przejściu do pełnej autonomii i dorosłego życia. A do tego narażeni są oni na coraz bardziej złożone, globalne wyzwania; na zmiany klimatu, wzrost nierówności i wysoki poziom długu publicznego.

To jedna strona medalu. Drugą jest słabość polityki adresowanej do młodych i nieumiejętność rozwiązywanie ich problemów. Także w co drugim kraju OECD: brak spójnych narzędzi i programów służących wyrównywaniu szans edukacyjnych, szans na zdobycie własnego lokum i wspieraniu na rynku pracy.

Nawet w państwach, w których powstały "strategie młodzieżowe", pozostawiają one wiele do życzenia. Są niespójne albo pozostają na papierze, gdyż w rządowych budżetach brak środków na ich realizację. Tylko w 19 krajach (na 36 członków OECD) sprawami młodzieży zarządza się poprzez wyodrębnione ministerstwo (w Polsce na przykład - nie).

Młodzi ludzie są więc nieufni wobec polityków. Trawią ich frustracje i pesymizm. Krytycznie wypowiadają się o politykach "głównego nurtu", nie angażują się w politykę i sporadycznie chodzą na wybory. A jeżeli głosują, to raczej na partie antysystemowe.

Praca nie jest najważniejsza

Sytuacja na rynku pracy w Polsce wyraźnie się poprawiła w ciągu ostatnich trzech lat. Poprawiła się więc i pozycja młodego pokolenia. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez firmę rekrutacyjną Adecco Poland i portal InfoPraca.pl.

- Wyłania się z nich obraz pewnych siebie młodych pracowników, świadomych swojej wartości i przebojowo idących po zatrudnienie - komentuje wyniki Anna Wicha z Adecco Poland.

Inne badania socjologiczne wskazują na przykład, że młodym Polakom nie chodzi bynajmniej "o wysokie zarobki i to wkrótce po ukończeniu stażu". Otwarcie mówią, że dla pracy nie poświęcą całego życia, bo nie ona jest najważniejsza.

Ale… Choć młodzi Polacy nie odczuwają rzecz jasna w tak dużej skali problemu bezrobocia, jak choćby ich rówieśnicy w Grecji czy Hiszpanii, wykazują jednak podobne postawy. W ocenie perspektyw życiowych w dużej części wyrażają podobny pesymizm, jak młodzi na Zachodzie 20-25 lat temu. Zdecydowanie mniej osób z tej generacji niż z poprzedniego pokolenia stwierdza, że osiągnie więcej od rodziców. Robi się minorowo…

Nadal brakuje w Polsce silnych "czynników wspierających" ich w osiąganiu życiowej stabilizacji i zakładaniu rodzin. Nie ma tanich mieszkań; te deweloperskie wciąż drożeją. Program 500 Plus nie gwarantuje, że rodzice mogą oddać dziecko pod profesjonalną opiekę, jeżeli chcą oboje pracować. Nie bez kozery wskaźnik dzietności młodych Polek w Wielkiej Brytanii, w której istnieją prorodzinne programy i systemy wsparcia, stał się znacząco wyższy niż u ich rówieśnic, które zostały w Polsce. Z podobnych powodów w Czechach oficjalnie zarejestrowało się 44 tys. tam mieszkających i pracujących Polaków; choć różnice w zarobkach nie są istotne.

Na polu ograniczonym wyznacznikami "młodzi" i "przyszłość" na razie zatem piętrzą się pytania. Możliwych do zastosowania w praktyce odpowiedzi - nadal jakoś niewiele.