Rynek i standardy

Ten tekst jest częścią STREFY PREMIUM WNP.PL
Autor: Janusz Steinhoff
Dodano: 18-05-2016 08:47

Porozumienie o partnerstwie gospodarczym między USA a UE to jeden z najważniejszych projektów realizowanych przez Unię Europejską. Więcej konkurencji i wolności gospodarczej? Tak, ale na równych prawach.

Będące w zaawansowanej fazie negocjacji Transatlantyckie Partnerstwo w dziedzinie Handlu i Inwestycji (Transatlantic Trade and Investment Partnership - TTIP) nie jest pierwszym tego typu porozumieniem w historii UE. W roku 2009 UE podpisała takie porozumienie z Republiką Korei. I wówczas, tak jak dziś w sprawie TTIP, słychać było głosy protestu - głównie ze strony europejskiego lobby motoryzacyjnego obawiającego się skutków zniesienia ceł na koreańskie samochody. Aut z Korei jest więcej, także na polskich drogach, ale nie zapominajmy o tym, że są one również produkowane w Europie. Europejski eksport do Korei wzrósł od czasu zawarcia umowy o 50 proc. Rozmowy w sprawie TTIP rozpoczęły się w roku 2013. W efekcie ma powstać najbogatszy na świecie rynek obejmujący 800 mln konsumentów, 60 proc. światowego PKB i 63 proc. globalnego handlu produktami. Po podpisaniu TTIP - przekonują eksperci - po obu stronach Atlantyku wzrośnie PKB, w kieszeni Europejczyka pozostanie dodatkowe 120 euro, a statystyczna (4-osobowa rodzina) w UE zyska rocznie 545 euro - odpowiadająca jej amerykańska 656 euro. Wolnorynkowe argumenty nie przekonują jednak wszystkich. W wielu krajach Europy obserwujemy opór środowisk zaniepokojonych potencjalnymi skutkami porozumienia i samym przebiegiem negocjacji. Swoje obawy i zastrzeżenia przedstawił ostatnio prezydent Francji François Hollande. Myślę, iż rozmowy o kwestiach tak ważnych dla przyszłości europejskiej gospodarki nie mogą toczyć się w nieprzejrzystej atmosferze. To niezgodne z obyczajami panującymi w Europie, gdzie takie ustalenia wymagają wzięcia pod uwagę opinii partnerów społecznych - m.in. organizacji przedsiębiorców. Poważne wątpliwości budzi rozdział projektu umowy poświęcony ochronie inwestycji (ISDS), a szczególnie warunki rozstrzygania sporów inwestor-państwo. Obawy dotyczą nadmiernych uprawnień dla globalnych firm, które - zdaniem wielu oponentów - mogłyby ograniczać możliwości stosowania typowych dla poszczególnych krajów mechanizmów i narzędzi polityki gospodarczej. Kontrowersje wokół TTIP ujawniają też stereotypy. Okazuje się na przykład, że amerykański porządek prawno-gospodarczy nie jest kwintesencją liberalizmu. Amerykanie od lat konsekwentnie chronią swój rynek. Spornym obszarem negocjacyjnym jest obowiązujące w USA prawo zamówień publicznych. Stosowana w tej materii regulacja pochodzi z 1933 r. (ustawa Buy American Act) i skutecznie ogranicza zagranicznym firmom dostęp do rynku zamówień publicznych. Nie mogą dziwić zastrzeżenia europejskich firm farmaceutycznych ponoszących koszty dostosowania do wysokich wymagań unijnych i obawiających się dominacji na rynku tanich leków zza oceanu produkowanych z pominięciem kosztownych procedur. Konkurencji tańszych, bo spełniających niższe standardy, towarów obawiają się też europejscy rolnicy. Trudno kwestionować racjonalność eliminacji barier mających chronić lokalne rynki, a de facto hamujących ich rozwój. Ważne, by otwierając rynki, oprzeć większy zakres gospodarczej wolności na zasadzie uczciwej konkurencji - tj. uwzględniającej wspólnie przyjęte jednakowe standardy. Temu ma służyć działalność powołanej Rady Współpracy Regulacyjnej. Myślę, że jej funkcjonowanie w istotnej mierze, obok woli obu stron do zawarcia kompromisu, zdecyduje o przyszłości Transatlantyckiego Partnerstwa.