Władysław Kosiniak-Kamysz: dajmy sobie szansę

Warto również pamiętać o inicjatywach Ministerstwa Gospodarki - o pakietach deregulacyjnych, a także przedłużeniu istnienia i poszerzeniu specjalnych stref ekonomicznych. Na przedostatniej Radzie Ministrów postąpiliśmy tak z krakowską strefą i już duży pracodawca deklaruje, że zatrudni tam 550 osób. Bezrobotni znajdą też pracę w strefie w Dąbrowie Tarnowskiej - powiecie o największym bezrobociu w woj. małopolskim. Z kolei w filii SSE w Chrzanowie zatrudnieni mogą być zwalniani w zakładach Fiata. Nie oszukujmy się jednak, kluczowa dla tworzenia nowych miejsc pracy i tak będzie koniunktura. Na nią każdy minister pracy na świecie ma wpływ ograniczony.

- Co rząd zrobi w przypadku motoryzacji czy budownictwa, gdzie doszło już do zwolnień na dużą skalę?

- W fabryce Fiata pracę straciło 1450 osób mieszkających w powiecie tyskim i kilku powiatach ościennych. I tam urzędy pracy dostaną od nas większe wsparcie. W Funduszu Pracy mamy rezerwę na programy specjalne, uruchamiane właśnie w przypadku zwolnień grupowych.

- Liczby nie kłamią: zatrudnienie spada najwolniej tam, gdzie bezrobocie najmniejsze, a najmocniej tam, gdzie największe (w grudniu w woj. mazowieckim obniżyło się o 0,2 proc., w warmińsko-mazurskim - 0,7 proc.). Dysproporcje się powiększają.

- Nie, to raczej mozaika. Na południu Mazowsza - w powiecie radomskim czy szydłowieckim - sytuacja jest gorsza niż w niektórych częściach woj. warmińsko-mazurskiego. A Tychy? To powiat, w którym bezrobocie nie sięga jeszcze 7 proc.! W ogóle woj. śląskie ma relatywnie wysoki poziom zatrudnienia. Najlepiej jest w Wielkopolsce: bezrobocie nie przekracza tam wciąż 10 proc., podczas gdy na Warmii i Mazurach sięga aż 20 proc.

- Wszyscy są wyjątkowo zgodni, że urzędy pracy mogłyby o wiele skuteczniej pełnić funkcję stymulatora zatrudnienia. Samorządy nie radzą sobie z aktywizacją zawodową?

- To krzywdząca opinia. Są urzędy pracy, które naprawdę dobrze wykonują swoje zadania.

Przykłady?

- Choćby Tarnobrzeg. Znany producent szyb przejął ludzi z upadającej kopalni siarki. Urząd pracy pomógł nowemu pracodawcy i przeszkolił pracowników. Właśnie o takie partnerstwo nam chodzi. Tu rzeczywiście ogromną rolę odgrywają starostowie, to przecież im, a nie mnie, podlegają konkretne urzędy pracy.

- Na czym ma polegać reforma? Kiedy urząd przestanie być tylko miejscem rejestracji bezrobotnych?

- Ma się stać czymś w rodzaju brytyjskich czy niemieckich "job centers".

Nie chodzi przecież tylko o to, by rejestrować i pokazać ścianę, gdzie wiszą oferty pracy. Na początek chcemy precyzyjnie profilować bezrobotnych.

Podzielimy ich na trzy grupy. Pierwsza to osoby dobrze wykształcone z doświadczeniem zawodowym, potrzebujące tylko oferty pracy. Druga to osoby wymagające dodatkowego wsparcia - np. stażu czy szkolenia. I wreszcie trzecia grupa - osoby długotrwale bezrobotne, które potrzebują pomocy nie tylko urzędu pracy, ale m.in. pomocy społecznej. Liczymy też na współpracę z prywatnymi agencjami pracy.

- Może wprowadzić nareszcie zasadę, że państwo przelewać będzie środki nie za istnienie, ale skuteczność?

- Dlatego teraz ruszamy z pilotażem współpracy z podmiotami prywatnymi w woj. mazowieckim, dolnośląskim i podkarpackim. Chcemy płacić inaczej: pierwsza transza na rozpoczęcie działań aktywizacyjnych, a druga - za wynik. Jeśli mechanizm się sprawdzi, wprowadzimy go w całym kraju.

- Reformy... Co z pomysłem zwolnienia pracodawców zatrudniających młodych z obowiązku składek do funduszy pracy? I mniejszych podatków dla młodzieży wchodzącej na rynek pracy.

- Zwolnienia z Funduszu Pracy i z FGŚP nadal są w orbicie naszych zainteresowań. Może dobrą okazją będą zmiany w urzędach pracy? Ale nie rozmawiałem jeszcze osobiście z ministrem Rostowskim na ten temat.

To ważne, bo mamy teraz 700 tys. bezrobotnych przed trzydziestką! - A umowy śmieciowe.... Swoją drogą: fatalny termin!

- Nigdy nie używam tej nazwy publicznie. Duża dostępność różnego rodzaju umów o pracę jest korzystna.

Nie mówię, że nie widzę problemu odprowadzania składek na przykład za umowy o dzieło i nadużywania tych form zatrudnienia... Rozgraniczmy elastyczność rynku pracy czy ochronę miejsc pracy i interesy oraz prawa pracowników.

Między tymi wartościami trzeba stale znajdować równowagę.

- Od stycznia urosła pensja minimalna (1,6 tys. zł brutto miesięcznie - o 100 zł więcej niż w 2011 r.). A zatem wzrosły obciążenia dla pracodawców.

- Jestem zwolennikiem płacy minimalnej na poziomie krajowym. Nie sposób wprowadzić ją na poziomie województwa. Ile miałaby ona wynosić wówczas na Mazowszu, gdzie mamy i Warszawę, i Szydłowiec? Z kolei gdyby zróżnicować minimalne wynagrodzenie na poziomie powiatu, groziłoby to przenoszeniem firm z jednego miejsca do drugiego, gdzie obowiązywałaby niższa płaca.

Szczególnie w regionach z wysokim bezrobociem płaca minimalna jest bezpiecznikiem dla osób, które otrzymują minimalne wynagrodzenie. Takie rozwiązanie ma charakter socjalny, istnieje zapis ustawowy. Proszę nie zapominać, że nie jestem tylko ministrem pracy, ale i polityki społecznej.

- Zmiany nie idą całkiem gładko. Związki zawodowe zapowiadają niepokoje społeczne. Śląska "Solidarność" przestrzega, że cały Śląsk stanie w strajku powszechnym. Zarzucają rządowi brak dialogu, głoszą, że Komisja Trójstronna to atrapa, po prostu nie działa.

- Niebawem minie rok od dnia, kiedy zostałem przewodniczącym Komisji Trójstronnej. Posiedzenia prezydium odbywają się zazwyczaj raz w miesiącu, a jeśli trzeba, nawet częściej.

Posiedzenia plenarne są raz na dwa miesiące, a były momenty, że i co dwa tygodnie. Z kolei zespół ds. prawa pracy spotyka się i dyskutuje o planach zmian w Kodeksie Pracy wyjątkowo często. Wiceminister Radosław Mleczko dyskutował na nim przez 9 miesięcy! Negocjował z partnerami społecznymi projekt z każdej możliwej strony.

Jak więc w ogóle można powiedzieć, że nie było konsultacji?

- Związkowcy kłamią?

- Mogę się zgodzić, że nie zawsze dochodzimy do porozumienia. Tak było z uelastycznieniem czasu pracy.

Wydawało się, że kompromis był już na wyciągnięcie ręki, ale nie mogliśmy dłużej zwlekać, bo pracodawcy i pracownicy bardzo potrzebują tego rozwiązania.

Dzięki niemu będą mogli ograniczyć zwolnienia. I gwarantuję, że będziemy rozmawiali dalej. Dlatego nie zgadzam się z bardzo krzywdzącą opinią niektórych, że nie ma dialogu społecznego. Jest! - Co do roli i osiągnięć Komisji Trójstronnej jest pan znacznie mniej krytyczny niż premier Waldemar Pawlak.

- Mamy inne doświadczenia.

Premier Pawlak nieporównywalnie dłużej jest w polityce, dłużej szefował Komisji Trójstronnej. Ja wciąż mogę się wiele od niego nauczyć.

Komisją Trójstronną nie jestem rozczarowany.

Udaje nam się wiele spraw uzgodnić. Choćby w ustawie emerytalnej - kwestie prewencji wypadkowej: wspólny wniosek pracodawców i związkowców został przyjęty.

- A emerytury górnicze?

- Też będziemy rozmawiać, choć to temat trudny. Czy obawiamy się strajków? To mnie nie paraliżuje, zawsze jestem zwolennikiem rozmowy, porozumienia.

- W likwidacji bezrobocia pomaga także Unia. Wykształciło się u nas przekonanie, że znaczna część pieniędzy na aktywizację zawodową jest wydawana nieefektywnie. W nowej perspektywie budżetowej znów sporo złotówek pójdzie na marne?

- I tu nie wolno generalizować.

Ale zgodzę się z tezą, że nie możemy na siłę szukać 20 bezrobotnych, bo akurat ktoś organizuje szkolenie. Trzeba proces odwrócić: projektujemy karierę zawodową, mamy propozycję pracy i do tego dostosowujemy szkolenia.

- Ale jak tego dopilnowywać?

- Przy zmianach w urzędach pracy planujemy powołanie Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Nie chodzi tu o nowe, zbiurokratyzowane ciało, lecz o wizję szkoleń, dobre przykłady i rekomendacje. Na poziomie krajowym najwięcej środków z Unii wydajemy na programy, które całościowo zmieniają system. Inaczej jest w programach regionalnych. Tam pieniądze trafiają bezpośrednio do mieszkańców.

W nowej perspektywie większość środków będzie przekazywana za pośrednictwem regionów. I dobrze.

- Do pracodawcy czy pracobiorcy?

- Jednych i drugich. Lepiej dofinansować miejsce pracy niż płacić zasiłek.

- Komisja Europejska chce też, by kraje Unii zastosowały radykalne programy walki z bezrobociem wśród młodzieży. Ale zobowiązanie państwa do oferty zatrudnienia lub finansowania płatnych staży jest kosztowne i fasadowe - poprawia jedynie statystyki na papierze.

- Propozycje Komisji nie są rewolucyjne.

Młoda osoba w cztery miesiące od rejestracji w urzędzie ma dostać ofertę pracy lub uczestnictwa w programie aktywizacji zawodowej.

W Polsce mamy na to teraz 6 miesięcy.

Na przykład w Szwecji są to trzy miesiące, ale udaje się to tylko w przypadku 56 proc. bezrobotnych.

- Ministerstwo Sprawiedliwości idzie w sukurs Ministerstwu Pracy. Jak pan ocenia deregulację zawodów, niewątpliwie zwiększającą mobilność rynku pracy i zatrudnienie?

- Wspieram dobre rozwiązania proponowane przez ministra Gowina, na które patrzę z perspektywy rynku pracy i zatrudnienia.

- Pan jest w tej mierze liberalny.

- Wolę myśleć o sobie jako o chadeku. Jestem zwolennikiem formuły "ochrona i elastyczność".

Wszystko, co ułatwia działanie naszym przedsiębiorcom, co redukuje obciążenia administracyjne, przyjmuję za bardzo dobre. To przecież wprost dotyczy pracowników.

- Niedawno doszło do poważnych, nagłych zmian w kierownictwie PSL-u. Jak to wpłynie na politykę gospodarczą stronnictwa? Bo premier Pawlak był... jest wyrazistą postacią - o jasno określonych poglądach ekonomicznych.

- Nic się tu nie zmienia. PSL, od kiedy pamiętam, opowiadał się za społeczną gospodarką rynkową i z tego kursu nie schodzimy. Tyle państwa w gospodarce i życiu społecznym, ile niezbędne.