Zwycięzca bierze wszystko

Zdaniem Dariusza Mazurkiewicza, prezesa spółki SkyCash, obniżanie lotów kończy się frustracją: - W biznesie warto być najlepszym, bo dążenie do laurów, wypracowania pozycji lidera i utrzymania się na szczycie jest motorem napędowym. Dopóki płonie w nas ogień, możemy pokonywać wszelkie trudności i rozwijać karierę, projekty czy firmę. Jeśli zgasimy entuzjazm, skażemy się na poczucie wiecznego niespełnienia.

Skutki odczujemy też we własnej kieszeni. Bo ludzie skłonni są płacić głównie tym, którzy wyróżniają się w tłumie i wyrastają ponad poziomy. Dlaczego? Wszyscy mamy ograniczone zasoby i prawie zawsze nie chcemy ich marnować na ryzykowne przedsięwzięcia, eksperymenty. Zawężamy zbiór dostępnych opcji do najlepszych propozycji.

- Jeśli firma dba o prestiż, do prowadzenia warsztatów z przywództwa zaprosi raczej Jacka Santorskiego czy Wojciecha Eichelbergera niż psychologa czy trenera o nieznanym nazwisku - zauważa Paweł Sierpiński. I dodaje: - To niesprawiedliwe, ale tworzymy zasady, które tzw. no name’om, czyli ludziom o niewyrobionej marce, utrudniają sukces.

Aktor komediowy Steve Martin - poproszony o radę, jak się przebić na rynku - odpowiedział: "Bądź tak dobry, żeby inni nie mogli cię zlekceważyć". Ale to może nie wystarczyć, gdyż jednym społeczeństwo zawsze daje fory, a innych przedwcześnie spisuje na straty.

- Widać to wyraźnie na przykładzie wewnętrznej rekrutacji w firmach. Z jednej strony, zachęca się pracowników do ciągłego podnoszenia kwalifikacji. Ale dobrze wiemy, że choćbyśmy skończyli dziesiątki programów MBA, może to nie wystarczyć do awansu. Bo jeśli człowiek został już zaszufladkowany przez przełożonych i kolegów, cokolwiek by zrobił, nikt nie da mu szansy, by sprawdził się w nowej roli - klaruje Sierpiński.

Marek Suchar, socjolog i autor książek o zarządzaniu, przyznaje, że środowisko w dużym stopniu decyduje o tym, komu się powiedzie.

- Żeby móc się rozwijać, czasem człowiek powinien zmienić miejsce pracy. Znaleźć się tam, gdzie przeszłość nie rzutuje na ocenę jego kompetencji i potencjału - podpowiada.

Nie mniej ważne niż pieniądze są niezależność i poczucie wpływu. Jak powiedział Winston Churchill: kiedy jesteś na szczycie, możesz się skupić na działaniu. Kiedy jesteś na drugim miejscu, zanim zaczniesz działać, musisz się zastanowić, co pomyśli twój szef i twoja konkurencja.

Rywalizacja a współdziałanie

Ale jest druga strona medalu. Indywidualny "ciąg na bramkę" trzeba pogodzić z umiejętnością "gry zespołowej". Z tym Polacy mają kłopot. A w nowoczesnej gospodarce o powodzeniu przesądza trudna do osiągnięcia równowaga między rywalizacją a współpracą.

Bartłomiej Dobroczyński za wzór stawia społeczności pierwotne. Zwłaszcza Eskimosów, którzy mówią, że dobrze jest wygrać wyścig psich zaprzęgów, ale godzi się też przegrać. A także Indian - każdy czerwonoskóry mężczyzna pragnął zostać wielkim oratorem, wojownikiem, myśliwym, lecz prezentował też silne zachowania kooperujące. Nie manifestował wyższoś-ci, bo byłoby to źle widziane w plemieniu, w którym wszyscy od wszystkich zależeli.

Według wykładowcy z Krakowa, w dobie internetu sieć powiązań międzyludzkich jest znacznie bardziej skomplikowana i rozleglejsza niż kiedykolwiek, ale nie silniejsza. Powód? Nie żyjemy już w tak straszliwej presji, jak dawni ludzie, którym groziła nawet zagłada, jeżeli nic nie upolowali parę razy z rzędu.

Nie dość, że mniej zależymy od siebie, to jeszcze nie znamy tych, od których zależymy. Nie wiemy, kto wyprodukował żywność, którą kupujemy w hipermarkecie ani kto jest właścicielem sklepu. Prezes międzynarodowego koncernu, który ma biuro w Nowym Jorku, bez mrugnięcia okiem wyrzuci na bruk tysiące chińskich, francuskich czy polskich pracowników. Ta anonimowa masa ludzka to dla niego tylko jedna z wielu pozycji na liście kosztów przedsiębiorstwa.

- Dzisiaj wbrew temu, że powstają różne stowarzyszenia, związki, unie współpracę zastępuje rywalizacja. Nie jesteśmy już tak bardzo na siebie skazani, więc maleją opory, by pokazać innym, kto tu rządzi. Efekt? Niezdrowa ambicja obróci się kiedyś przeciwko nam. Jeżeli będziemy potrzebowali pomocy, nikt nam jej nie udzieli. A bez wsparcia zaś trudno piąć się na szczyt - wyjaśnia Dobroczyński.

W tym samym duchu wypowiada się Dominika Włodarczyk, dyrektor ds. obsługi kluczowych klientów w firmie Gannet Guard Systems: - Najważniejsze, by w dążeniu do sukcesu nie zapomnieć o szacunku dla konkurencji, pracowników i klientów. Chęć wygranej może prowadzić do poszukiwania łatwiejszych, nie zawsze etycznych dróg. Nie warto ulegać takim pokusom, bo w ostatecznym rozrachunku na egoizmie zwykle wychodzi się źle.

We współczesnym poradnictwie łatwo dostrzec dwa nurty. Pierwszy - maksymalistyczny (każe za wszelką cenę dążyć do ideału, perfekcji). Drugi - umiarkowany (promuje pogląd, że wcale nie musimy być najlepsi na świecie); wystarczy, jeśli jesteśmy... wystarczająco dobrzy.

- Wbrew pozorom obie szkoły wcale nie muszą się wykluczać. Tajemnica ponadprzeciętnej skuteczności tkwi w umiejętności skanalizowania energii na działaniach, które są clou naszego zawodu lub biznesu. Obowiązki drugorzędne lub poboczne możemy wykonać jako tako, a z niektórych nawet zupełnie zrezygnować - twierdzi trener Mirosław Słowikowski.

Dokładnie to samo powiedzieli Gary Keller i Jay Papasan w bestsellerowej książce "Jedna rzecz": sukces polega na robieniu wszystkiego, co właściwe, a nie na robieniu właściwie wszystkiego.