Eksplozja cen prądu i gazu może zachwiać dekarbonizacją w Niemczech

Kłopoty osieroconych odbiorców

- Wysokie ceny energii stają się w Niemczech rosnącym problemem. W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się klienci, których dostawcy energii ze względu na rekordowe ceny na giełdzie musieli ogłosić bankructwo lub którym w związku z sytuacją rynkową wypowiedziano umowy na dostawy. Są to dziesiątki tysięcy klientów indywidualnych i przemysłowych (przykładowo, Fulminant Energie miało około 10 tys. klientów, a Lition nawet 20 tys.) - podkreśla ekspert OSW. 

Przypomina, że w takich przypadkach nie dochodzi wprawdzie do przerwania zaopatrzenia w energię lub gaz ziemny, lecz klienci upadłych firm trafiają automatycznie do domyślnego dostawcy na danym terenie na dużo gorszych warunkach.

Ze względu na bardzo wysokie koszty dodatkowych zakupów energii na giełdzie, wielu dostawców wycofało w ogóle oferty dla nowych klientów, skupiając się na wywiązywaniu się z istniejących zobowiązań.

Te zaś firmy, które mają takie oferty, proponują stawki średnio o 107 proc. wyższe niż dla dotychczasowych klientów w przypadku prądu oraz o 174 proc. wyższe dla gazu ziemnego. Problem porzuconych klientów dotyka przy tym zarówno gospodarstw domowych, jak i odbiorców przemysłowych.

Przemysł pod ścianą

- Rekordowo wysokie ceny energii elektrycznej i gazu ziemnego stanowią coraz większy problem dla niemieckiego przemysłu. Wiele przedsiębiorstw w ubiegłym roku długo oczekiwało na zmianę trendu i spekulowało na obniżkę cen, przeoczając czas na zabezpieczenie się kontraktami długoterminowymi po akceptowalnych dla nich cenach - wskazuje Michał Kędzierski.

Jak dodaje, niektóre firmy z energochłonnych branż, takich jak chemiczna, szklarska, ceramiczna czy papiernicza, które są uzależnione od wykorzystywania gazu ziemnego, musiały ze względu na eksplozję kosztów energii częściowo lub w całości zawiesić produkcję (m.in. głośne przykłady huty szkła Freital czy producenta nawozów SKW Piesteritz).

- Przedstawiciele środowisk biznesowych obawiają się przerywania w takich sytuacjach łańcuchów dostaw. Ponadto reprezentanci zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw ostrzegają, że przy tak wysokich kosztach energii konkurowanie na międzynarodowych rynkach staje się niemożliwe, a prowadzenie działalności w Niemczech – nieopłacalne, co może grozić zamykaniem zakładów lub przenoszeniem produkcji za granicę. Federalne Zrzeszenie Średniej Przedsiębiorczości (BVMW) wezwało rząd do pilnego zwołania specjalnego kryzysowego szczytu i przygotowania rozwiązań osłonowych dla biznesu - podkreśla Michał Kędzierski.

Problem polityczny - presja rośnie

- Znaczące podwyżki cen energii stanowią coraz większy problem polityczny dla rządu Olafa Scholza. Początkowo nowa koalicja SPD-Zieloni-FDP wzbraniała się przed wdrażaniem dodatkowych działań ochronnych, wskazując m.in. na znaczną (o 40 proc.) redukcję stawki opłaty OZE w 2022 r., obniżającą końcową cenę energii elektrycznej. Ze strony opozycji oraz organizacji konsumenckich rośnie jednak presja na rząd, aby przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom podwyżek cen przynajmniej w przypadku osób o najniższych dochodach - informuje Michał Kędzierski.
Według medialnych doniesień w resorcie budownictwa przygotowuje się przepisy, które zakładają przyznanie osobom pobierającym dodatek mieszkaniowy (Wohngeld) jednorazowej dopłaty do kosztów ogrzewania. Miałaby ona częściowo zrekompensować wzrost cen gazu ziemnego używanego w ogrzewnictwie.

Projekt ustawy ma zostać przyjęty przez rząd pod koniec stycznia. Zdaniem organizacji konsumenckich (m.in. VZBV czy GdW) jednorazowa dopłata skierowana do wąskiej grupy osób o najniższych dochodach jest niewystarczająca.

Wśród postulowanych rozwiązań znajdują się np. wypłacanie natychmiastowej zapomogi dla najuboższych rodzin, a także okresowe obniżenie podatków na energię – VAT z 19 do 7 proc. i akcyzy na prąd z 2,05 do 0,05 centa za kWh.

Dekarbonizacji do weryfikacji? 

- Jeśli wysokie ceny energii i gazu ziemnego będą się utrzymywać, mogą w dłuższej perspektywie negatywnie wpłynąć na poparcie Niemców dla działań na rzecz dekarbonizacji. Jednym z głównych instrumentów jest dodatkowe podwyższanie kosztów stosowania paliw kopalnych (względem rozwiązań opartych na OZE), np. za pośrednictwem niemieckiego systemu ETS-bis dla sektorów transportu i użytkowania budynków. Od 1 stycznia 2022 r. cena za tonę emisji wzrosła z 25 do 30 euro (w kolejnych latach ma się zwiększać stopniowo do 55 euro w 2025 r.). Opłata przekłada się na wzrost cen benzyny, oleju napędowego, oleju opałowego oraz gazu ziemnego - zaznacza Michał Kędzierski.

Co ciekawe, skonfrontowanie niemieckich gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw ze znaczącymi podwyżkami cen energii i gazu ziemnego wpływa dodatkowo na wzmocnienie poparcia Niemców dla uruchomienia gazociągu Nord Stream 2, mimo trwającej od dawna wewnątrzkrajowej dyskusji na temat negatywnych geopolitycznych konsekwencji projektu oraz konfrontacyjnej polityki Rosji.

Czytaj także: Nagonka na Polskę i Węgry ma toksyczny wpływ na UE