Aleksandra Gawlikowska-Fyk: Aukcja mocy na 2025 rok mogła być mała

W efekcie aukcji dla roku dostaw 2025 -  cały czas według wstępnych wyników - niespełna 300 MW zakontraktowano tylko na I półrocze 2025. Można zasadnie założyć, że to moce węglowe?

- Tak, to faktycznie moce węglowe. Od lipca 2025 podobne elektrownie - poza tymi, które zawarły kontrakty do końca 2019 roku - nie będą już mogły uczestniczyć w rynku mocy. Wyklucza je z rynku mocy kryterium emisji 550 kg CO2/ MWh (elektrownie węglowe go nie spełniają).

Czy gdyby rynek mocy miał pozostać mechanizmem pozwalającym utrzymać w systemie elektroenergetycznym w 2026 roku takie moce jak w 2025  to aukcja na 2026 też mogłaby być taka mała jak na 2025 rok?

- Tegoroczna aukcja mocy na 2025 rok mogła być mała (i była), bo wcześniej na 2025 rok zakontraktowane zostały duże moce. Jeśli rynek mocy miałby w 2026 roku dać tyle mocy, ile rok wcześniej, to przyszłoroczna aukcja mocy z dostawą na 2026 musiałaby być kilka razy większa niż tegoroczna z dostawą na 2025 roku.

Od 2026 roku poziom dotychczas zakontraktowanej mocy zdecydowanie spada. O ile jeszcze na 2025 rok (nie licząc tegorocznej aukcji) zakontraktowane jest 19 GW, to na 2026 rok i na 2027 rok te wielkości sięgają po około 12 GW, na 2028 rok - już niespełna 11 GW, a na 2029 rok - tylko ok. 6,8 GW.

Z czego wynika spadek zakontraktowanej mocy w 2026 roku i jakich technologii on dotyczy?

- Przede wszystkim z tego, że z końcem 2025 roku wygasną kontrakty jednoroczne dla elektrowni węglowych, których już w tym roku nie dało się odnowić - ze względu na kryterium 550 kg CO2/MWh. Według naszych analiz w 2026 r. z rynku mocy wypadną elektrownie węglowe o mocy około 4-5 GW.

Oczywiście będą mogły działać dalej, ale pytanie, czy sobie poradzą ekonomicznie bez rynku mocy - tylko dzięki sprzedaży energii. Sytuacja będzie trudna, bo cel redukcji emisji CO2 na 2030 rok w praktyce już podniesiono z 40 proc do 55 proc. i ceny uprawnień do emisji będą rosły, dalej zawężając marże na produkcji energii z węgla.



Czy - pani zdaniem - rynek mocy, począwszy od 2026, będzie jeszcze odgrywał istotną rolę jako element bezpieczeństwa energetycznego Polski ?

- Aby po 2025 roku rynek mocy w Polsce spełniał takie zadanie, to w kolejnych aukcjach - poczyanając od 2021 roku - trzeba byłoby kontraktować tysiące megawatów nowych mocy. Nie widzę na rynku projektów dzięki który można byłoby to osiągnąć.

Sądzę, że należy rozważyć jak zreformować polski rynek mocy (jeśli w ogóle kolejne aukcje mają się odbywać) tak, żeby zdołał przyciągnąć nowe projekty, czyli te niskoemisyjne, a więc gazowe, magazyny energii czy DSR. Na razie tak się nie dzieje.

Dotychczasowe aukcje rynku mocy przyciągnęły znikome liczby nowych projektów. Widać wyraźnie, że podaż mocy jest w ogóle mała. W tegorocznej aukcji można było zakontraktować prawie 2,4 GW, a ofert było na około 3 GW.

Jaka jest istota sytuacji, która się rysuje w związku z możliwym spadkiem znaczenia rynku mocy?

- Nie ulega wątpliwości, że stoi przed nami wyzwanie, czym zastąpić elektrownie węglowe i jak zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii po 2025. Jeśli nie znajdziemy na to recepty poprzez zreformowany rynek mocy, który przyciągnie nowe projekty, to wtedy zapewne gra będzie się toczyła o to, jak utrzymać elektrownie węglowe w nowej formule wsparcia - takiej jak na przykład rezerwa strategiczna.

Uważam, że byłaby to zła droga, bo mogłaby w praktyce tylko odsunąć w czasie problem zastępowania mocy węglowych innymi technologiami, niskoemisyjnymi. Receptą Forum Energii na zastępowanie mocy węglowych jest szybszy rozwój OZE - oczywiście, w połączeniu z rozwojem innych technologii. Koniecznym uzupełnieniem miksu wytwórczego z dużą pulą OZE są magazyny energii.