Unia na progu dalszych wzrostów cen CO2

Trudno w tym kontekście mówić o „przeciwnikach” wzrostu celu redukcji na 2030 rok. Można raczej wskazywać na uwarunkowania podnoszone przez poszczególne państwa członkowskie.

Jakie zatem stanowiska zajmują państwa członkowskie UE?

- Państwa z Europy Środkowo-Wschodniej - m.in. Polska, Bułgaria, Węgry, Rumunia, Słowacja i Czechy - we wspólnym stanowisku przekazanym do KE w lipcu 2020 podkreślały, że nowy cel redukcji emisji na 2030 r. powinien być realistyczny i uwzględniać wszystkie koszty społeczne, środowiskowe i ekonomiczne związane z koniecznością realizacji tego celu.

Z drugiej strony 14 października tego roku 11 państw UE zdecydowanie opowiedziało się za podniesieniem tego celu „do co najmniej 55 proc.” we wspólnym stanowisku. To Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Irlandia, Łotwa, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania i Szwecja.

Według najnowszych informacji obecnie Czechy nieco modyfikują stanowisko i być może zgodzą się na cel 55 proc. redukcji emisji, jeśli będzie obowiązywał dla całej UE, a nie dla poszczególnych państw i uwzględni ich specyfikę.


Co się musi stać z formalno-prawnego punktu widzenia, żeby unijny cel redukcji emisji CO2 na 2030 rok został podniesiony i kiedy to się może stać?

- PE zaakceptował swoją propozycję celu redukcji emisji CO2 na poziomie 60 proc. 7 października 2020. Teraz pora na decyzję Rady Europejskiej, która 15 października dała wstępnie zielone światło do dyskusji nad celem co najmniej 55-procentowym oraz mechanizmami pozwalającymi go osiągnąć.

Gdy Rada Europejska zajmie stanowisko, kolejnym etapem ustalania celu redukcji CO2 na 2030 rok będzie trilog pomiędzy Radą, Parlamentem a Komisją, czyli rozmowy nad ostatecznym kształtem Prawa Klimatycznego, w którym ujęty jest cel redukcyjny.

Datą graniczną na decyzję o wysokości celu redukcji emisji na 2030 rok powinien być koniec 2020 roku - wtedy mija termin na zgłoszenie zaktualizowanego NDC w ramach Porozumienia paryskiego.

Czy system EU ETS po 2020 roku obejmie nowe sektory przemysłu?

- W obecnym kształcie funkcjonuje on już od prawie 10 lat. Obejmuje większość sektorów przemysłowych, w których zachodzi emisja gazów cieplarnianych. Kwestię powiększenia systemu EU ETS należy analizować w szerszym kontekście - nie tylko sektorów przemysłu.

Najnowszy komunikat KE „Stepping up Europe’s 2030 climate ambition” - z września 2020 roku - wstępnie proponuje rozwiązania, polegające na włączeniu do systemu EU ETS na przykład sektora transportu. Ale dzisiaj nie ma szczegółów, jak włączenie tego sektora do systemu EU ETS miałoby się odbywać lub też czy zostanie stworzony osobny system handlu pozwoleniami do emisji dla tej branży.

Nie zdecydowano również, czy cały sektor transportu miałby być włączony do EU ETS, czy na przykład tylko transport drogowy. Prócz sektora transportu rozważa się również włączenie sektora komunalno-bytowego (budownictwa).

Jeśli KOBiZE analizował skutki podniesienia celu redukcji emisji CO2 na 2030 rok, to jakie są wnioski?

- Przyjęcie wyższego celu redukcyjnego niż obecnie obowiązujący w UE, czyli 40-procentowy, do 2030 roku będzie skutkowało znaczącym wzrostem cen uprawnień do emisji w systemie EU ETS. Z przygotowanej w KOBiZE przez Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych (CAKE) publikacji  „Zmiana celów redukcyjnych oraz cen uprawnień do emisji wynikająca z komunikatu Europejski Zielony Ład” wynika, że konsekwencją zwiększenia celu redukcji emisji do poziomu 55 proc. stanie się wzrost ceny uprawnień do 41 euro/EUA w 2025 i 76 euro/EUA w 2030 roku.

Po zmianie celu redukcyjnego w systemie EU ETS znajdzie się mniej uprawnień na aukcjach oraz uprawnień przydzielanych bezpłatnie sektorom przemysłowym. Zmniejszenie liczby uprawnień w systemie EU ETS i wzrost ich ceny w największym stopniu wpłynie na sektor energetyczny w UE, co będzie skutkowało szybszym wycofywaniem paliw kopalnych z produkcji energii elektrycznej i zastępowaniem ich głównie przez OZE.

Skutkiem podniesienia celu redukcyjnego przez Unię stanie się również konieczność ustalenia nowego podziału obciążeń między państwami członkowskimi dla sektorów non-ETS (nieobjętych systemem EU ETS), co przełoży się wprost na zmniejszenie w okresie 2021-2030 krajowych limitów emisji AEA (z ang. Annual Emission Allocation) w sektorach non-ETS.


Jaki rozwój sytuacji na rynku CO2 w kwestii poziom cen uprawnień do emisji jest przewidywany do końca 2020 roku?

- Prognozy różnych instytucji finansowych (m.in. Refinitiv, Vertis czy Energy Aspects) wskazują, że w czwartym kwartale 2020 powinniśmy spodziewać się cen uprawnień do emisji CO2 średnio na poziomie około 28 euro.

Utrzymaniu tak wysokiego poziomu cen powinna sprzyjać sytuacja przemysłu, tj. brak możliwości pożyczania uprawnień z 2021 roku do rozliczenia emisji za 2020 r. (są to już uprawnienia z następnego okresu rozliczeniowego) oraz - najprawdopodobniej - mniejsza liczba bezpłatnych uprawnień w kolejnym okresie EU ETS - po 2020 roku. Mówiąc krótko: instalacje przemysłowe nie mają motywacji, żeby pozbywać się uprawnień, a wręcz przeciwnie – mogą ich dokupywać.

Na ceny w tym roku mogą wpłynąć także negocjacje celu redukcyjnego UE na 2030 r. czy rozstrzygnięcia w kwestii brexitu. Wyjście Wielkiej Brytanii z systemu EU ETS wpłynie na zmniejszenie w systemie podaży uprawnień do emisji CO2 w latach 2021-2030.

Rośnie również ryzyko skutków drugiej fali koronawirusa w Europie i dalszych lockdownów gospodarek, co może prowokować niższe emisje oraz perturbacje na innych rynkach finansowych i ich  przeniesienie na rynek CO2.

Co pokazują prognozy cen uprawnień do emisji CO2 na pierwsze lata przyszłej dekady?

- Jeśli chodzi o pierwsze lata działania EU ETS w okresie 2021-2030, to prognozy instytucji finansowych dotyczące cen uprawnień do emisji CO2 mocno się między sobą różnią.

Na przykład przewidywania cen uprawnień do emisji CO2 na 2021 rok wahają się od około 32 euro do 43 euro, a na 2023 rok - od 36 euro do 57 euro. Wynika z tego, że w następnym okresie rozliczeniowym EU ETS (2021-2030) powinniśmy spodziewać się wzrostów cen uprawnień EUA. Pozostaje tylko pytanie, jak znaczące one będą... 

Czy poza Unią rozwijają się systemy handlu uprawnieniami do emisji CO2, czy też można powiedzieć, że Wspólnota nie znajduje naśladowców?

- Unijny EU ETS nie jest odosobnionym przykładem systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2. W latach 2018 i 2019 nastąpił na świecie wzrost przypadków wprowadzania systemów handlu uprawnieniami do emisji CO2 i podatków od emisji CO2.