Więcej rynku na rynku energii

- Zamiast rozmawiać o klimacie i energetyce w różnych pokojach (…) musimy zacząć rozmawiać w jednej sali. Wiemy, że dzisiaj polityka klimatyczna powinna być jednym z celów polityki energetycznej. (…) Dotąd było tak, że polityka klimatyczna w jakimś sensie zarządzała polityką energetyczną . Dzisiaj mówimy wyraźnie, że polityka klimatyczna powinna być jednym z celów polityki energetycznej obok na przykład bezpieczeństwa energetycznego, czy konkurencyjności. To jest zmiana w sposobie myślenia o energetyce i klimacie – mówił Jerzy Buzek, który podkreślał także m.in. konieczność odejścia od indeksacji cen gazu na podstawie cen ropy naftowej.

Na poziomie unijnym i krajowym

Zdzisław Gawlik, sekretarz stanu w ministerstwie skarbu państwa ocenił na wstępie, że sam rynek, z wszystkimi jego swobodami, nie wystarcza do tego, żeby w pełnić zapewnić bezpieczeństwo energetyczne nie tylko Polski, ale i całej Europy. Wskazał, że to przed rządem stoi zadanie stworzenia infrastruktury prawnej, która pogodzi bezpieczeństwo dostaw energii, jej dostępność cenową i zmniejszenie wpływu na środowisko. Oceniał, że należy dążyć do maksymalnego pokrycia zapotrzebowania na energię elektryczną krajowymi jednostkami wytwórczymi.

- Wiemy, że obok granic naszego kraju są dostawcy, którzy w każdym momencie są gotowi dostarczyć każdą ilość energii. Maksymalne bezpieczeństwo energetyczne zapewnimy sobie wtedy, jeśli będziemy posiadali siły wytwórcze, które będą zdolne do pokrycia zapotrzebowania na energię naszego przemysłu i klientów indywidualnych – mówił Zdzisław Gawlik.

Wskazywał m.in. na potrzebę dywersyfikacji źródeł wytwarzania energii z zachowaniem bezpieczeństwa dostaw, w tym z poszanowaniem węgla. Oceniał, że przed spółkami z branży energetycznej stoi zadanie zmierzenia się z bardzo trudną sytuacją na rynku wywołaną m.in. wyzwaniami klimatycznymi i że w warunkach braku stabilności prowadzenie inwestycji nie jest łatwe.

- Zdajemy sobie z tego sprawę, ale charakter inwestycji w sektorze energetycznym ma również to do siebie, że pewnych inwestycji nie da się odkładać na nie wiadomo jak odległy czas. Czasami oczekiwania na pewność rynku, pewność inwestowania może sprawić, że bezpieczeństwo energetyczne nie zostanie osiągnięte. Dlatego rząd będzie wspierał podmioty, które podejmują się realizacji dużych inwestycji energetycznych w tym trudnym otoczeniu makroekonomicznym. Musimy mieć pewność, że te inwestycje powstaną na czas i zastąpią stare wyłączane bloki – mówił Gawlik.

Zdzisław Gawlik wymienił inwestycje realizowane przez Eneę w Kozienicach, przez Tauron i PGNiG w Stalowej Woli oraz przez PKN Orlen we Włocławku – razem około 2 tys. MW za około 10 mld zł.

- Priorytetową jednak inwestycją z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego państwa jest oczywiście projekt Opole. Moc tej elektrowni jest równa w przybliżeniu trzem wcześniej wymienionym inwestycjom i wynosi około 1800 MW, a wartości tej inwestycji wynosi ponad 11,5 mld zł. Traktujemy ten projekt jako szczególnie ważny i dlatego szczególnie cieszy to, że udało się mówiąc kolokwialnie wyprowadzić tę inwestycje na prostą. Dzięki aktywności rządu udało się zaangażować do ściślej współpracy PGE i Kompanię Węglową. Zakładamy, że wydanie polecenia rozpoczęcia prac budowy tej elektrowni nastąpi 15 grudnia 2013 roku – powiedział Gawlik.

Istotną część swojego wystąpienia Gawlik poświęcił planowanym inwestycjom takim jak budowa bloków węglowych w elektrowniach Jaworzno III, czy Turowie, inwestycjom OZE, budowie terminalu LNG, rozbudowie systemu gazociągów przesyłowych i planowanemu wzrostowi nakładów spółek skarbu państwa na poszukiwanie i wydobycie gazu łupkowego.

- Relatywnie niewielkim i niskokosztowym projektem jest budowa fizycznego rewersu gazociągu jamalskiego. Wartość inwestycji to około 20 mln zł dzięki czemu będzie możliwe sprowadzenie do Polski ponad 5 mld m3 gazu ziemnego rocznie , co stanowi ponad 1/3 zapotrzebowania Polski na gaz. Inwestycja ta niewątpliwie w znacznym stopniu wzmocni bezpieczeństwo energetyczne Polski i pozwoli na import tańszego gazu z europejskich giełd – mówił Gawlik, który ocenił, że zdolność negocjacyjna Polski w gazowych rozmowach z Rosją już wzrosła i podał, że na wszystkie zaplanowane do 2002 roku inwestycje energetyczne, naftowe i gazowe spółki z udziałem skarbu państwa planują wydać łącznie około 60 mld zł.

Grażyna Henclewska, podsekretarz stanu w ministerstwie gospodarki, oceniła, że zagrożeniem dla konkurencyjności UE jest nadmierne obciążenie europejskiej gospodarki kosztami polityki klimatycznej, kosztami niewspółmiernymi do osiąganych celów. Wskazała, że Ameryka Północna obniża szybciej emisyjność gospodarki niż Europa, a tamtejszy przemysł dynamicznie się rozwija. Mówiła, że w USA odżyły tradycyjne gałęzie gospodarki takie jak przemysł stalowy, chemiczny czy petrochemiczny i oceniła, że łupkowa rewolucja obserwowana w USA może w najbliższych latach objąć także inne regiony świata.

- Przykład USA potwierdza, że energetyka nie może być wykorzystywana do realizacji celów politycznych. W Europie widzimy niestety, że część państw traktuje politykę klimatyczną UE jako element promocji własnego przemysłu, opartego na innych niż tradycyjne technologie. Polityka klimatyczna UE pozwala tym państwom uzyskiwać przewagi konkurencyjne także wewnątrz UE. Z drugiej strony obserwujemy w skali regionalnej i globalnej wykorzystywanie sektora energii do realizacji celów polityki zagranicznej. Jeżeli energetyka ma się rozwijać w sposób zrównoważony zapewniający stabilne i bezpieczne dostawy energii konsumentom te obydwa zjawiska powinny zostać wyeliminowane – mówiła Grażyna Henclewska, podkreślając, że Europa musi dążyć do konkurencyjności jako całość.

Janusz Steinhoff, wicepremier i minister gospodarki w latach 1997-2001, ocenił, że UE nie uwzględnia fiaska kolejnych szczytów klimatycznych i nie uwzględni, że ochrona atmosfery to problem globalny, a nie lokalny i że należy rozwiązywać go globalnie. Podkreślił, że jeśli UE przyjmuje na siebie główną rolę w redukcji emisji CO2 to musi uwzględniać fakt obniżenia konkurencyjności własnej gospodarki. Wyraził nadzieję, że modyfikacja polityki klimatycznej pójdzie „we właściwym kierunku” szczególnie biorąc pod uwagę zamiar podpisania umowy o wolnym handlu z USA. W odniesieniu do polityki energetycznej Polski wskazał, że wymaga ona modyfikacji m.in. z powodu perspektyw wydobycia gazu łupkowego.

- Problemem są inwestycje zarówno w podsektorze wytwarzania jaki i dystrybucji i przesyłu. Mamy dobre osiągnięcia jeśli chodzi o skalę inwestycji i plany inwestycji w przesyle, gorzej jest z wytwarzaniem energii elektrycznej. Uważam, że państwo powinno koncentrować się na funkcjach regulacyjnych, nie właścicielskich. Jestem zwolennikiem prywatyzacji zarówno dystrybucji jak i wytwarzania. Nie ma przesłanek, aby uważać, że ten sektor powinien pozostawać w rękach państwa. Własność państwa powinna zostać w odniesieniu do majątku operatorów systemów przesyłowych – mówił Janusz Steinhoff.

Steinhoff ocenił, że największym wzywaniem są aktualnie regulacje prowadzące do intensyfikacji inwestycji w podsektorze wytwarzania energii elektrycznej i że bez tych regulacji będzie trudno zrealizować politykę energetyczna państwa

- To jest problem zasadniczej natury. Państwo przyjmuje istotny dokument jakim jest polityka energetyczna państwa do 2030 roku, natomiast równocześnie nie posiada funkcji regulacyjnych, które są niezbędne do realizacji tej polityki – powiedział Janusz Steinhoff.

Zdaniem Zdzisława Gawlika, obecnie jesteśmy w takim stanie faktycznym i prawnym, w którym trudno mówić, żeby bezpieczeństwo energetyczne mogło być zrealizowane bez aktywności grup energetycznych, w których państwo ma swoje udziały – ocenił Zdzisław Gawlik.

Oczekiwania przedsiębiorstw energetycznych

Paweł Olechnowicz, prezes zarządu Grupy Lotos, przypomniał, że zgodnie z analizami wykonanymi przez Central European Energy Partners kraje Europy Centralnej znacząco odbiegają od krajów rozwiniętych UE pod względem poziomu PKB na osobę oraz, że ten dystans nie zmienia się od 2005 roku, a nawet lekko rośnie. Ocenił, że bez próby odwrócenia tego trendu de facto UE będzie się dzieliła.

- Najistotniejszy jest tu miks energetyczny, polityka UE w tym zakresie, która powinna prowadzić do dyskusji na temat kosztów wytwarzania energii i cen energii, co decyduje o rozwoju przemysłu i w ogóle rozwoju gospodarczym państw, a nie do dyskusji o pakiecie klimatycznym i obniżeniu emisji CO2 jako przewodnim, najistotniejszym temacie. USA nie mówią o redukcji CO2, ale o najlepszych rozwiązaniach technologicznych i wprowadzając nowe technologie realizują coraz większe wydobycie gazu i ropy naftowej, co, de facto, będzie zmniejszać emisje CO2. To co jest niebezpieczne dla UE to koszt energii i koszty wytwarzania w USA w ogóle, przenoszenie się siły roboczej i inwestycji do USA – ocenił Paweł Olechnowicz.

Paweł Orlof, członek zarządu ds. korporacyjnych Enea, wskazał, że w dyskusji o wpływie polityki klimatycznej na przemysł i energetykę dominuje przekaz o pakiecie klimatyczno-energetycznym, ale w istocie regulacjami, o których się nie mówi zbyt często, a wywierają przemożny wpływ na kierunki inwestowania są rozwiązania dyrektywy IED.

- To dyrektywa IED powoduje, że tak naprawdę w latach 2016 -2018 grozi nam niezbilansowanie mocy. Od stycznia 2016 zaczynają obowiązywać regulacje o bardzo niskich dopuszczalnych poziomach emisji SO2, NOx i pyłu. (…) Podejmując nasze decyzje inwestycyjne kierowaliśmy się tym, żeby dostosować nasz system wytwórczy do dyrektywy IED , bo dyrektywa IED jest zerojedynkowa. Jeśli ktoś nie wypełni zobowiązań to znaczy, że dana instalacja po prostu nie będzie mogła produkować, bo kary z tytułu emisji są tak duże zabijają przedsiębiorstwo – wyjaśniał Paweł Orlof.

Wojciech Ostrowski, wiceprezes PGE Polska Grupa Energetyczna, wskazał, że chociaż mówi się o tym, że gospodarka powinna być konkurencyjna, a ceny energii niskie to rozwiązania aplikowane w ostatnich latach w UE prowadzą w przeciwnym kierunku. Przypomniał mankamenty systemu EU ETS i wpływ dotacji OZE na rynek hurtowy energii wyjaśniając, że spadek cen na tym rynku nie przekłada się na ceny dla odbiorców końcowych.

- Jeżeli chcemy, żeby rzeczywiście nasza gospodarka, tak UE jak i polska, była gospodarką efektywną, konkurencyjną i żebyśmy byli w stanie konkurować z ISA to na dzisiaj nie mając tak taniego gazu jak USA, prawdopodobnie nie jesteśmy w stanie uciec od węgla. Dzisiaj w Europie najtańszym nośnikiem energii jest węgiel brunatny, w drugiej kolejności węgiel kamienny i według mnie celem powinna być obrona na forum UE naszego obecnego stanowiska, ale to nie powinno być tylko polskie stanowisko, ponieważ węgiel jest nie tylko u nas. U naszych zachodnich sąsiadów jest również i nie bardzo rozumiem tendencji w UE mówiących, że wszystko co zielone jest piękne, a węgiel jest czymś z czego należałoby zrezygnować. Na dzisiaj nie ma takiej możliwości jeśli chcemy być konkurencyjni – mówił Wojciech Ostrowski.

Jacek Murawski, wiceprezes zarządu ds. finansowych i IT w PGNiG, wskazał na złożoność sytuacji w jakiej znalazły się projekty kogeneracji gazowej i informował, że część z nich wskutek braku wsparcia została zawieszona. Zarazem informował, że PGNiG swoje zaplanowane projekty kogeneracyjne realizuje z wiarą, że po okresie braku wsparcia dla kogeneracji gazowej zostanie ono przywrócone. Wskazał, że budowa bloku gazowego w Stalowej Woli, która jest realizowana razem z Tauronem przebiega zgodnie z harmonogramem i informował o podobnej inwestycji, którą chce zrealizować w EC Żerań.

- To jest podobna skala inwestycji jak w Stalowej Woli. Właśnie ogłosiliśmy przetarg na wybór projektu, będziemy go realizować, bo wierzymy w to, że rozwiązania systemowe przyjdą. Mamy nadzieję, że pokazujemy przykład, iż mimo czasowych turbulencji z uwagi na brak wsparcia jesteśmy w stanie inwestycje realizować – mówił Jacek Murawski, który zapewniał też, że PGNiG wypełni giełdowe obligo gazowe.

Do problematyki bilansowania mocy odniósł się Henryk Majchrzak, prezes Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Ocenił, że sytuacja jest poważna, bo bloki energetyczne ze względu na stan techniczny oraz zaostrzane standardy emisyjne będą zamykane i do 2015 roku wypadnie z rynku około 4 tys. MW, a obecnie buduje się niewiele. Informował przy ty, co robi PSE, aby uniknąć deficyty mocy i wymienił m.in. przetarg na rezerwę operacyjną zimną. W przypadku budowy połączenia Polska-Litwa podkreślał znaczenie zdecydowanego wsparcia władz centralnych, wojewódzkich, czy samorządowych.

- Podobnej determinacji i jasnej deklaracji brakuje mi w sprawie tego, jak mają wyglądać pozostałe połączenia transgraniczne. Połączenia transgraniczne to pewna forma optymalizacji kosztów w zakresie wytwarzania i tworzenia dodatkowej formuły bezpieczeństwa. Mam nadzieję, że jeszcze w tym roku wyklaruje się sytuacja z Ukrainą , bo jest w obszarze umowy stowarzyszeniowej, a jednocześnie mamy bardzo dobry kontakt na szczeblu operatorskim i jeśli w polityce energetycznej znajdzie się jasny zapis to my ten projekt zrealizujemy w horyzoncie lat 2016-2017 – mówił prezes Majchrzak.

Robert Stelmaszczyk, prezes zarządu RWE Stoen Operator, wskazał z kolei, że obecnie wpływ energetyki rozproszonej na dużą energetykę jest znacznie większy niż przewidywano. Przyznał, że on sam jeszcze kilka lat temu nie doceniał wpływu fotowoltaiki na system przesyłowy, czy wytwarzanie wieloklasowe. Podał, że w Niemczech podatek na OZE wynosi 5,24 eurocenta na kWh, a w 2014 roku według szacunków wyniesie ponad 6 eurocentów , co oznaczy, że Niemcy dopłacą do OZE około 23,6 mld euro tylko w przyszłym roku.

- Polska wśród innych krajów jest postrzegana stosunkowo dobrze. Nasza ostrożność w zmianach jest postrzegana jako dalekowzroczność, a nasz system - wydaje się - na razie jest dosyć zbilansowany. Mamy moim zdaniem stosunkowo niezły stosunek jakości do ceny tylko musimy być ostrożni, żeby nie spowodować drobnej zmiany, która potem wywoła nieodwracalne konsekwencje – mówił Stelmaszczyk.

Ireneusz Łazor, prezes Towarowej Giełdy Energii, wskazał, że wskutek kolejnych regulacji rynek energii został tak przemodelowany, że teraz problemem nie jest produkcja energii tylko dostarczenie jej po akceptowalnej cenie.

- W wyniku załamania rynku finansowego w 2008 roku teraz wszystko komplikujemy i utrudniamy sobie życie jak tylko można. Powstają różnego rodzaj agencje, raportów jest coraz więcej no i wszyscy, którzy działają na rynku zajmują się oprócz handlu również raportowaniem. Sytuacja 2008 roku to była patologia i wiemy już jak z niż sobie radzić, ale nie przesadźmy w drugą stronę. Nie starajmy się w Polsce być prymusem we wprowadzaniu regulacji , nie wychodźmy ponad to, co faktycznie jest niezbędne , co musimy zrobić – mówił prezes Łazor.

Na znaczenie regulacji wskazywał także Janusz Steinhoff, który podkreślił, że nowe regulacje muszą być osadzone w realiach prawnych związanych z dopuszczalnością pomocy publicznej i że trzeba mieć tego świadomość. Wojciech Ostrowski podkreślił, że tak naprawdę energetyka potrzebuje stabilnego prawa dającego możliwości inwestowania w perspektywie wieloletniej.

- Natomiast w sektorze energetycznym od kilku lat największym ryzkiem jest ryzyko regulacyjne i dlatego myślę, że dzisiaj już trudno mówić o wolnym rynku energii. Wolny rynek energii, w związku z regulacjami CO2, ale też dotacjami do OZE, przestał istnieć – konkludował Wojciech Ostrowski.

Prezes Majchrzak wskazywał z kolei, że jeśli ustawimy cenę CO2 w UE na bardzo wysokim poziomie to zdeterminujemy technologie, co jego zdaniem jest bez sensu i apelował o promowanie benchmarków technologicznych. Prezes Stelmaszczyk zwrócił uwagę, że istotne są też kwestie personalne, bo ważne jest po prostu zaufanie inwestorów do osób i niezależność urzędów. Prezes RWE Stoen Operator ocenił, że pewnym dowodem na to, że URE zdobył zaufanie jest fakt, że popłynęły pieniądze na inwestycje sieciowe. Na zakończenie dyskusji stosunkowo mocno wybrzmiał apel prezesa Łazora.

- Jeżeli popatrzylibyśmy na rynek energii elektrycznej i rynek gazu, to rynek gazu mimo dzisiaj mniejszej płynności i mniejszych wolumenów jest rynkiem niezainfekowanym w stosunku do rynku energii elektrycznej. Na rynku gazu nie ma żadnego wsparcia, jest czysta cena gazu, a na rynku energii mamy zielone certyfikaty, czerwone, żółte i szukamy jeszcze jakichś innych mechanizmów. Miałbym tylko prosty apel, że szukając tych rozwiązań, a podobne funkcjonują już chociażby w Wielkiej Brytanii, starajmy się by jak najwięcej rynku było w tych mechanizmach - mówił prezes TGE.