Samorządy woj. śląskiego ujednoliciły zasady wdrażania uchwały antysmogowej

Wspólne zasady wykonywania obowiązków gmin, wynikających z tzw. uchwały antysmogowej woj. śląskiego wypracował zespół powołany przy Śląskim Związku Gmin i Powiatów. Chodzi m.in. o sposób egzekwowania obowiązku wymiany starych kotłów, w tym np. kryteria zawieszania sankcji.

We wtorek w Sali Sejmu Śląskiego Urząd Marszałkowski Woj. Śląskiego oraz Śląski Związek Gmin i Powiatów (ŚZGiP) zorganizowały konferencję poświęconą realizacji zapisów tzw. uchwały antysmogowej w woj. śląskim. Uchwała obowiązuje od 2017 r.; zgodnie z nią m.in. do końca 2021 r. należy w tym regionie zlikwidować piece używane powyżej 10 lat.

Po wskazanych uchwałą terminach eksploatacja zabronionych uchwałą kotłów stanie się wykroczeniem z art. 334 Prawa ochrony środowiska. Policjanci, strażnicy gminni czy inspektorzy ochrony środowiska będą mogli nakładać mandaty karne za niestosowanie się do zakazu, a upoważnieni pracownicy prezydentów, wójtów, burmistrzów będą mogli kierować do sądów wnioski o ukaranie.

Samorządy nabędą też uprawnienie do wszczynania z urzędu postępowania ws. negatywnego oddziaływania na środowisko i - docelowo - wydawania decyzji o zakazie użytkowania instalacji, a w razie niezastosowania się do zakazu - nałożenia grzywny.

Zespół mający ujednolicić zasady wdrażania uchwały powołano przy ŚZGiP wiosną br. W skład gremium weszli przedstawiciele gmin członkowskich Związku (w tym straży miejskich), lokalnych alarmów smogowych oraz Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla. Do udziału w pracach zaproszono też przedstawiciela marszałka woj. śląskiego.

Wicemarszałek woj. śląskiego Dariusz Starzycki przypomniał podczas konferencji, że za egzekwowanie uchwały antysmogowej odpowiedzialne są gminy; urząd marszałkowski pełni funkcję monitorującą. Podał, że zgodnie z danymi urzędu "do tej pory w regionie wymienione zostało ok. 83 tys. kotłów, tzw. kopciuchów". Zaznaczył, że dokładne liczby będą znane w połowie 2022 r., jako że w lipcu br. wszedł w życie obowiązek sprawozdawczości dot. instalacji grzewczych, z rocznym terminem.

Jak potwierdził przewodniczący ŚZGiP, prezydent Rybnika Piotr Kuczera, powstająca Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB) będzie dla samorządów cennym instrumentem dostarczającym dane - obecnie opierają się one bowiem przy realizacji uchwały antysmogowej na szacunkach.

"Mamy uchwałę mówiącą wprost: ty, który nic nie zrobiłeś, będzie konsekwencja, będzie kara. Najtrudniejszy jest problem zmiany mentalności. Ale liczę na to, że powstałe rekomendacje skoordynują działania na terenie woj. śląskiego" - wskazał Kuczera.

Pytany o szczegóły uzgodnień zespołu, np. kiedy mieszkańcy, którzy nie wypełnią zapisów uchwały, będą mogli liczyć na zawieszenie kary, przewodniczący ŚZGiP wskazał na przypadki, gdy mieszkańcy odpowiednio wcześniej zawrą tzw. umowę przyłączeniową, a inwestycja nie zostanie jeszcze zrealizowana, mieszkańcy zadatkują zakup lub montaż nowego źródła ciepła, bądź gdy nastąpią opóźnienia w programach pomocowych kierowanych do osób ubogich energetycznie. W każdym z tych wypadków zakładana jest powtórna kontrola.

Ponadto, zespół zalecił m.in., aby w przypadkach złej sytuacji materialnej kontrolowanych mieszkańców rozstrzygnięcia co do karania pozostawić w gestii sądów, które zobligowane będą do badania wszystkich okoliczności towarzyszących sprawom. Zespół wypracował przy tym założenia protokołów pokontrolnych zbierających najistotniejsze fakty do udokumentowania podczas kontroli.

Uchwała Sejmiku Woj. Śląskiego ws. wprowadzenia na obszarze województwa śląskiego ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw (tzw. uchwała antysmogowa), zaczęła obowiązywać ponad cztery lata temu, 7 kwietnia 2017 r.

Od tego czasu wiele samorządów regionu podjęło działania informacyjno-edukacyjne dotyczące obowiązku wymiany źródła ciepła na bardziej ekologiczne (w ramach wskazanych w uchwale terminów) i zakazu stosowania złej jakości paliw. Pojawiły się też źródła finansowania wdrażania tych obowiązków m.in. w postaci rządowych programów Stop Smog oraz Czyste Powietrze.

Obowiązująca w woj. śląskim uchwała antysmogowa wprowadziła m.in. terminy wymiany urządzeń grzewczych. Do 31 grudnia 2021 r. wymienione powinny zostać kotły węglowe eksploatowane dłużej niż 10 lat od daty ich produkcji lub kotły bez tabliczki znamionowej.

Do końca 2022 r. wymienione powinny zostać piece (w tym kaflowe) i kominki, których eksploatacja rozpoczęła się przed 1 września 2017 r. i które nie spełniają minimalnych poziomów sezonowej efektywności energetycznej i normy emisji dla sezonowego ogrzewania pomieszczeń.

Do końca 2023 r. wymienione mają zostać kotły węglowe eksploatowane od 5-10 lat od daty ich produkcji, do końca 2025 r. - kotły węglowe eksploatowane poniżej pięciu lat od daty ich produkcji, a do końca 2027 r. kotły węglowe klasy 3. i 4. certyfikowane według normy PN-EN 303-5:2012 (kotły klasy 3. certyfikowane według normy PN-EN 303-5:2002 należy wymienić do końca 2021 r. lub 2023 r. w zależności od daty produkcji).