Problem degradacji środowiska naturalnego i jego skutków od lat ma charakter globalny. Nie dotyczy już wyłącznie państw wysoko uprzemysłowionych, ale w coraz większym stopniu tych, które dążą do znaczącego podniesienia stopnia rozwoju gospodarczego. Jednym z nich jest bez wątpienia Uzbekistan, który po dwóch dekadach stagnacji w epoce prezydenta Islama Karimowa wszedł w nowy okres dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego, pod rządami nowego przywódcy Szawkata Mirzijojewa.
- Sytuacja wyjściowa dla ekspansji gospodarczej republiki jest w sferze zagrożeń ekologicznych dość komfortowa, zwłaszcza pod względem tak destrukcyjnego dla środowiska naturalnego problemu produkcji energii elektrycznej.
- Pomimo relatywnie korzystnych wskaźników proekologicznych, już w 2013 r. opracowany został program dynamicznego rozwoju energetyki odnawialnej.
- Zdecydowanie poważniejszym wyzwaniem ekologicznym, przed którym stanął Uzbekistan, jest potencjalny niedobór wody pitnej.
Pomimo relatywnie korzystnych wskaźników proekologicznych, już w 2013 r. opracowany został program dynamicznego rozwoju energetyki odnawialnej, którego głównym punktem jest budowa sieci farm paneli słonecznych o planowanej na 2030 r. mocy 5000 MW. Ma ona więc pokrywać ok. 40 proc. dotychczasowych potrzeb energetycznych. W pierwszym etapie realizacji tej inwestycji przez uzbecko-chińską spółkę Uzbekenergo powstała pierwsza farma o docelowej mocy 100 MW, a w fazie budowy są kolejne zespoły o mocy 900 MW.
Od kilku lat republika zacieśnia też relacje gospodarcze z Japońską Agencją Współpracy Międzynarodowej, która współfinansuje uzbecką transformację energetyczną, w tym sztandarowy projekt, jakim jest kompleks elektrociepłowni w Navoi. Na początku września 2020 r. rząd republiki ogłosił budowę już trzeciej ciepłowni o docelowej mocy 650 MW, która ma wykorzystywać nowoczesne i bardzo wydajne japońskie turbiny gazowe.
Koszt realizacji projektu oszacowano na 1,2 mld USD, a środki na ten cel będą pochodzić z pożyczki udzielonej przez wspomnianą japońską agencję. Warto podkreślić, że pożyczka ta jest udzielana na preferencyjnych warunkach, z 10-letnim okresem karencji i rocznym oprocentowaniem 0,01 proc. za część kwoty przeznaczoną na usługi doradcze i 0,5 proc. za realizację inwestycji.
Zdecydowanie poważniejszym wyzwaniem ekologicznym, przed którym stanął Uzbekistan, jest potencjalny niedobór wody pitnej. Od kilku lat obserwowany jest pogarszający się bilans wodny republiki, głównie na skutek niekontrolowanej ekspansji rolnictwa, powodującego zanieczyszczanie gruntów nadmiernie wykorzystywanymi nawozami oraz osuszanie terenów podmokłych, w naturalny sposób akumulujących wodę. W dodatku, według szacunków Banku Światowego, Uzbekistan jest na czwartym miejscu na świecie pod względem zużycia wody per capita, a to głównie za sprawą nieracjonalnego wykorzystywania tego zasobu w rolnictwie, przede wszystkim na potrzeby wodochłonnych upraw bawełny i pszenicy.