Rekordowe żniwa w Rosji. Rząd wspiera eksport zboża

W 2017 r. Rosja odnotowała rekordowe żniwa, zbierając z pól ok. 136 mln ton zboża wobec 120 mln ton rok wcześniej, z czego 85 mln ton stanowiła pszenica. W ostatnich 15 latach Rosja konsekwentnie zwiększa swoją produkcję i eksport zboża. W obecnym sezonie Federacja Rosyjska planuje wyeksportować ok. 28 mln ton pszenicy i stać się największym na świecie jej eksporterem.

Motorem sektora zbożowego są pionowo zintegrowane holdingi agrarne.

Jednym z podstawowych problemów sektora pozostaje transport.

Rosyjski rząd stawia na eksport zbóż i liczy na wzrost cen.

Sukcesy rosyjskiej produkcji zboża są konsekwencją długoletniej polityki państwa i funkcjonujących w tym sektorze dużych holdingów agrarnych. Pozwoliło to na wzrost obszarów zasiewów, zwiększenie możliwości magazynowania i rozwój infrastruktury.

Ze wsparciem państwa

Według danych ministerstwa rolnictwa, w ciągu ostatnich 15 lat Federacja Rosyjska zdołała zwiększyć swoją produkcję zboża o ok. 60% (z ok. 85 mln ton w 2002 r.), w tym produkcję pszenicy o 70% (z 50 mln ton). Przy czym eksport zboża w tym czasie wzrósł 5-krotnie z ok. 7 mln ton w 2005 r. do obecnych 36 mln ton. Rosyjskie wewnętrzne zapotrzebowanie na zboże wynosi ok. 73 mln ton rocznie.

Dobre wyniki sektora są efektem konsekwentnej polityki rozwojowej. Silną pozycję w tym sektorze mają pionowo zintegrowane holdingi agrarne, które przejęły kontrolę nad znaczną częścią pól uprawnych, monopolizując przy tym produkcję zboża w rosyjskich regionach. Dzięki silnej pozycji holdingi były w stanie uzyskać wsparcie państwa dla swojej działalności, w tym inwestycyjnej.

W tym czasie znacznie zwiększyły się możliwości magazynowania zboża, a także jego transportu: wzrosła liczba wagonów i rozbudowywano infrastrukturę portowo-eksportową. Nadal jednak sektor ten ma potencjał.

Wąskie gardła

Mimo dynamicznego wzrostu sektor ten boryka się z wieloma problemami. Wydajność produkcji zboża w Rosji odstaje od państw zachodnich. W minionym sezonie średnie plony zboża w Rosji oszacowano na 3 t/ha, podczas gdy w UE było to 5,4 t/ha.

Problemy widoczne są również w segmencie magazynowania. Łączne moce rosyjskiego sektora oceniane są na 118 mln ton, w tym niespełna 40 mln ton przypada na elewatory, z których znaczna część jest przestarzała. Ponadto rozłożenie geograficzne magazynów nie jest dostosowane do potencjału produkcyjnego Rosji.

Duże oddalenie upraw od rynków zbytu powoduje, że jednym z podstawowych problemów sektora pozostaje transport surowca. W latach urodzaju, takich jak tegoroczny sezon, pojawiają się niedobory wagonów do przewozu zboża i ograniczenia w przepustowości na kolei. W październiku br. w Rosji pojawiły się problemy z dostawami zboża do odbiorców wewnętrznych, większość taboru kolejowego obsługiwała bowiem przewozy surowca na eksport.

W obsługę przewozów rosyjskiego zboża zaangażowali się również kazachscy operatorzy, korzystając z wyższych taryf niż w swoim kraju, czego efektem były ogromne problemy z transportem surowca... w Kazachstanie. Należy zauważyć, że również dla Kazachstanu obecny sezon był urodzajny. Tamtejsza produkcja zbóż szacowana jest przez ministerstwo rolnictwa w 2017 r. na poziomie 21,4 mln ton.

Eksportowa ofensywa

Problemy transportowe na rosyjskim rynku wewnętrznym są w dużej mierze efektem polityki państwa, która stymuluje eksport surowca. Rosyjskie władze oczekują, że w związku z niższym urodzajem na świecie w 2017 r. ceny zboża wzrosną.

Z prognoz Międzynarodowej Rady Zboża wynika, że światowe zbiory w sezonie 2017/2018 wyniosą 2133 mln ton i będą niższe o 58 mln ton niż w poprzednim sezonie, podczas gdy światowa konsumpcja wzrośnie o 13 mln ton zboża do 2104 mln ton.

Rosyjski rząd zamierza zatem wykorzystać tę sytuację i zwiększyć eksport surowca, co jednocześnie ma stabilizować rosyjski rynek wewnętrzny i nie dopuścić do załamania krajowych cen zboża. W konsekwencji rząd przeznaczył z budżetu państwa ok. 3 mld rubli (ok. 50 mln USD) na finansowanie preferencji taryfowych na przewóz zboża na kierunkach eksportowych Rosyjskimi Kolejami (RK). Ulgi dotyczą przewozów do portów na Dalekim Wschodzie oraz na południu i północnym-zachodzie kraju. Obecnie przepustowość rosyjskich portów oceniana jest na ok. 45 mln ton surowca rocznie, tj. poniżej tegorocznego potencjału eksportowego Rosji.

Głównymi odbiorcami rosyjskiego zboża pozostają: Turcja, Egipt, Iran oraz państwa b. ZSRR. Rosja stara się jednak rozszerzać grono klientów i zaczęła sprzedawać swój surowiec również do Laosu, Kolumbii i Meksyku.