W Azji dla Azji: o konsekwencjach nowej umowy handlowej

Do tego chyba tylko ASEAN prowadził negocjacje z myślą o globalnym rozwiązaniu, państwa miały na uwadze przede wszystkim swoje partykularne interesy.

Ciekawych obserwacji dostarcza tu przypadek Chin. W pierwszej kolejności Pekin zniesie już teraz cła (wynoszące od 2 do 6 proc.) w obszarach, w których uważa, że już ma przewagę lub nie traktuje ich priorytetowo. Dotyczy to na przykład stali wysokogatunkowych, gdzie liderem jest Japonia, ale już nie produktów ze stali walcowanej na gorąco. Cła na pewne typy elektrod i elementy akumulatorów dla samochodów elektrycznych znikną dopiero w 16. roku obowiązywania porozumienia.

Długie okresy przejściowe i wymagany proces ratyfikacji - oto kolejne problemy. RCEP wejdzie w życie dopiero po tym, jak zostanie ratyfikowane przez co najmniej sześciu członków ASEAN i trzy państwa spoza tej organizacji.

Część krajów, jak Singapur, już zadeklarowała ratyfikację w ciągu kilku najbliższych miesięcy, inne są bardziej ostrożne. Główny analityk brytyjskiego Economist Intelligence Unit, Nick Marro, ostrzega, że - w obliczu rosnącej niechęci wobec Chin - parlamenty kilku państw mogą odrzucić porozumienie. Jego zdaniem RCEP wejdzie w życie, ale może to potrwać kilka lat, a spodziewane zyski nie nadejdą tak szybko.

RCEP ma konkurencję

Polityczna niechęć wobec Pekinu łączy się z lękiem przed zwiększonym napływem chińskich towarów. Z tego powodu na ostatniej prostej z negocjacji wycofały się Indie. Ich gospodarka nie jest oparta na eksporcie, a kraj ten posiada już olbrzymi deficyt handlowy z Chinami. New Delhi odrzuciło propozycję umowy o wolnym handlu z Państwem Środka, chociaż podpisało takie umowy z ASEAN i Japonią, a kolejną negocjuje z Australią.

Zakres regulacji i integracji w ramach RCEP jest znacznie skromniejszy niż w przypadku CPTPP, czyli umowy handlowej łączącej państwa po obu stronach Pacyfiku, bez Chin i USA.

Po tym, jak prezydent Trump wycofał Stany Zjednoczone z wypracowanego przez administrację Baracka Obamy Partnerstwa Transpacyficznego (TPP), pałeczkę przejęła Japonia. Uratowała porozumienie, chociaż w okrojonej formie, a TPP stało się właśnie Wszechstronnym Progresywnym Partnerstwem Transpacyficznym (Comprehensive and Progressive Trans-Pacific Partnership, CPTPP).

Porozumienie - podpisane w 2018 r. przez Japonię, Australię, Nową Zelandię, Wietnam, Singapur, Brunei, Malezję, Kanadę, Meksyk, Peru i Chile - wyeliminowało 86,6 proc. taryf celnych, a zmierza do likwidacji 99,9 proc. z nich; wprowadza również regulacje dotyczące standardów pracy i ochrony środowiska.

CPTPP weszło w życie w zeszłym roku, po ratyfikacji przez wymaganą liczbę sygnatariuszy. Jak widać, w wielu przypadkach członkostwo krajów w obu blokach się pokrywa, co w przyszłości może doprowadzić do ciekawej dynamiki ich wzajemnych relacji. Po ostatnich deklaracjach przywództwa chińskiego możliwe jest przystąpienie również Kraju Środka do tego porozumienia.

Wyboista droga do integracji ekonomicznej w Azji

Państwa Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej dokonały ważnego kroku na drodze do regionalnej integracji gospodarczej. Przed nimi jednak jeszcze długa, kręta i wyboista droga. Przyszłość RCEP zależy bowiem od dwóch głównych kwestii . 

Pierwszym jest gotowość Chin do przestrzegania reguł, które współtworzyły. Embargo de facto nałożone na import części surowców z Australii pokazuje, że Pekin aż nadto chętnie stosuje broń gospodarczą jako argument w sporach politycznych. 

Drugim czynnikiem są Stany Zjednoczone, a konkretnie ich brak w RCEP. Waszyngton sam wyeliminował się z uczestnictwa w regionalnych procesach integracyjnych, co niewątpliwie jest po myśli Chin; sprawa nie jest jednak zamknięta.  Japonia trzyma otwarte drzwi do CPTPP i postuluje przekształcenie APEC (Wspólnota Gospodarcza Azji i Pacyfiku) w kolejny blok ekonomiczny.

Wprawdzie Demokraci sprzeciwiają się przystępowaniu do jakichkolwiek wielostronnych umów gospodarczych, ale tylko do czasu odzyskania przez amerykańską gospodarkę rozpędu. Ponowne zaangażowanie USA może nadać procesom integracji ekonomicznej w Azji zupełnie nową dynamikę.  Być może Waszyngton zdopingują do działania deklaracje Xi Jinpinga, że Chiny rozważą przystąpienie do TPP.

Więcej komentarzy o Azji na stronie Instytutu Boyma