Wietnamczycy mają dość Chin i Specjalnych Stref Ekonomicznych

W minioną niedzielę przez wietnamskie miasta przetoczyła się fala protestów przeciwko rządowym planom zakładającym tworzenie specjalnych stref ekonomicznych (SSE) nowego typu. Zgodnie z zapowiedziami Hanoi, zagraniczni inwestorzy mogliby dzierżawić teren na okres 99 lat. Opinia publiczna uważa, że jest to de facto oddawanie terytorium Chinom.

Trwa rejestracja uczestników na nasz tegoroczny Europejski Kongres Gospodarczy. Zapraszamy! Udział możecie potwierdzić pod tym linkiem.

Wietnamczycy obawiają się, że nowe prawo ułatwi chińskiemu kapitałowi 99-letnią dzierżawę wokół spornego akwenu Morza Południowochińskiego.
Protesty przeciwko nowym regulacjom mają też podtekst polityczny skierowany przeciwko władzom.
Rząd apeluje o spokój i zapowiada zmiany w regulacjach dotyczących SSE.
Jeden z krytycznych wobec władzy dziennikarzy twierdzi, że obecne protesty mogą stać się zalążkiem wietnamskiej wersji "arabskiej wiosny".

W Azji prawie stuletnia dzierżawa budzi negatywne skojarzenia. Na 99 lat Brytyjczycy przejmowali od Chin Hongkong w 1898 roku, by następnie 1 lipca 1997 roku Pekin z dumą mógł wracać do miasta-państwa z własnymi zasadami, rządami i ciężarówkami pełnymi żołnierzy. W ramach inicjatywy Pasa i Szlaku (zwanego także Nowym Jedwabnym Szlakiem) Chińczycy zabezpieczyli prawa do 99-letniej dzierżawy cejlońskiego portu w Hambantocie, jednej piątej kambodżańskiego wybrzeża, a także negocjują taki sam okres dla birmańskiego portu w Kyaukpyu. Pozostałe porty składające się na tzw. sznur pereł - morski szlak handlowy prowadzący od wschodnich wybrzeży Chin do Europy - jak pakistański Gwadar, malediwska wyspa Feydhoo Finholhu, baza w afrykańskim Dżibuti oraz grecki Pireus zostały przejęte na odpowiednio 40, 50, 10 i 35 lat.

Inwestor czy kolonizator?

Trzy SSE, które mogą stać się obiektem 99-letniej dzierżawy Chin, to wyspa Quan Lan w przygranicznej prowincji Quang Ninh (Wietnam zdobył ją w 1288 roku od Mongołów), wyspa Phu Quoc w Zatoce Tajlandzkiej oraz tereny dystryktu Bac Van Phongw prowincji Khan Hoa. Celem rządu jest wprowadzenie w nich ułatwień dla biznesu i utworzenie ekonomicznych enklaw wzorowanych na Singapurze.

Wietnamczycy obawiają się, że nowe prawo ułatwi chińskiemu kapitałowi 99-letnią dzierżawę wokół akwenu Morza Południowochińskiego, o które Pekin toczy z Hanoi oraz z pozostałymi państwami regionu spory terytorialne. Sporom ekonomicznym towarzyszą zaszłości historyczne.

Wietnam znajdował się pod wpływem chińskim przez stulecia (z niewielkimi przerwami od I w. p.n.e. do X w. n.e.), by następnie ostatecznie wyrwać się spod ostatniej chińskiej dynastii Qing w 1789 roku. Kolejna wojna przyszła niecałe dwieście lat później, gdy Pekin walczył z Hanoi przez 27 dni (luty-marzec 1979), oraz w 1988 roku, kiedy chińska piechota morska dokonała przejęcia części archipelagu Spratly na spornym do dziś morzu.

Pod koniec XVIII wieku ówczesna dynastia Le z Wietnamu szukała pomocy u chińskiego cesarza Qianlonga z dynastii Qing, ewakuując się na tereny przygranicznej prowincji Guangxi. Obecnie ta sama chińska prowincja jest uznawana za potencjalnego kolonizatora SSE, gdy tylko rząd w Hanoi przyjmie nowe prawo. Obecne regulacje zezwalają na dzierżawę na maksymalnie 70 lat, w kraju znajduje się 18 specjalnych stref ekonomicznych. Jedna z trzech nowych SSE miałaby znajdować się w prowincji Quang Ninh graniczącej z chińskim Guangxi.

Czytaj o wietnamskich strefach ekonomicznych

Obywateli nie uspokajają zapewnienia ministra planowania i inwestycji, że nowa ustawa nie zawiera żadnych nawiązań do chińskiego kapitału. Na transparentach poza napisami o treści "Nie dla wyprzedawania kraju" czy "Nie sprzedamy Chinom ziemi nawet na jeden dzień" pojawiały się także hasła nawołujące do przekazywania części władzy ludziom i ograniczenia wpływów wietnamskiej partii komunistycznej. Jeden z krytycznych wobec władzy dziennikarzy Pham Chi Dung, cytowany przez serwis "Asia Times", twierdzi, że obecne protesty mogą stać się zalążkiem wietnamskiej wersji "arabskiej wiosny" - protestów w krajach Bliskiego Wschodu, które na przełomie 2010 i 2011 obalały wieloletnich dyktatorów. Zdaniem Dunga 10 czerwca 2018 r. to jeden z najważniejszych dni w historii kraju.

Rząd boi się powtórki zamieszek

Efektem demonstracji było zawieszenie nowego prawa przez wietnamski parlament. Kolejna debata odbędzie się na tym forum w październiku. Premier Nguyen Xuan Phuc zapowiada skrócenie 99-letniego okresu dzierżawy, ale nie podaje o jak długo. Październik może przynieść kolejną falę protestów.

Problemem dla parlamentu może także okazać się głosowanie nad ustawą zwiększającą cenzurę wypowiedzi w internecie. Wietnam planuje zaostrzyć kary za krytykowanie władzy, symboli państwowych czy bohaterów narodowych. Hanoi idzie pod tym względem drogą rządów w Tajlandii, Kambodży czy samych Chin, które także walczą z krytyką władzy w sieci. Za zaostrzanie politycznego kursu odpowiada nowe kierownictwo partii wybrane w 2016 roku.

Sekretarz generalny partii Nguyen Phu Trong apelował w przygotowanym naprędce w niedzielę telewizyjnym orędziu o spokój na ulicach. Wietnam pamięta wybuch antychińskich nastrojów sprzed czterech lat, gdy w pobliżu wietnamskich wybrzeży operowała chińska mobilna platforma wiertnicza. Wówczas po latach zadawnień wrócił spór o Morze Południowochińskie, a Pekin na szeroką skalę rozpoczynał konstruowanie sztucznych wysp na uznawanych przez siebie i Hanoi terenach. Po czterech latach, w trakcie których Międzynarodowy Trybunał Arbitrażowy w Hadze wydał niekorzystny dla Chin werdykt w sprawie przynależności wysp Spratly i Paraceli (miało to miejsce 12 lipca 2016 roku), usypane z chińskiego piasku atole mieszczą na sobie pasy startowe zdolne przyjmować bombowce strategiczne, wyrzutnie rakiet i setki żołnierzy. Militaryzacja Morza Południowochińskiego stała się faktem, a Chiny poszerzyły swoją strefę wpływów dzięki nowym bazom na południe od wyspy Hainan, wzdłuż wietnamskich wybrzeży.

W efekcie protestów w 2014 roku zginęło co najmniej 21 osób, a z Wietnamu uciekło przed zamieszkami 3 tys. Chińczyków. Obecnie ambasada Chin apeluje do swoich obywateli o ostrożność wobec narastających antychińskich nastrojów. Po demonstracjach zatrzymano ponad stu obywateli, dochodziło do ataków na posterunki policji, na ulicach płonęły motory i samochody. Protesty w Wietnamie zdarzają się niezwykle rzadko, tym bardziej decyzja władz o przełożeniu głosowania nad kontrowersyjną ustawą może świadczyć o nadchodzącej zmianie politycznego klimatu.

Poznaj polskie firmy, które podbijają rynek Wietnamu