Chiny zaostrzają kontrolę eksportu technologii podwójnego zastosowania

Technologie podwójnego zastosowania, czyli z potencjałem wykorzystania zarówno cywilnego, jak i wojskowego, od lat przyprawiają prawodawców o ból głowy. Luki w regulacjach umożliwiają rozbudowę potencjału militarnego takich państw, jak np. Korea Północna. Wprowadzenie ściślejszej kontroli eksportu technologii podwójnego zastosowania zapowiedział ostatnio także Pekin.

• Wojskowe zastosowanie mogą mieć nawet tak niespodziewane przedmioty, jak konsole PlayStation.
• Próby objęcia większą kontrolą przepływu technologii podwójnego zastosowania były do tej pory domeną przede wszystkim krajów wysokorozwiniętych i organizacji międzynarodowych.
• Teraz do tego grona chcą dołączyć także Chiny.

Wojskowe zastosowanie mogą mieć nawet tak niespodziewane przedmioty, jak konsole PlayStation. W pierwszej dekadzie obecnego stulecia były one masowo importowane przez Koreę Północną. Jaką rolę w totalitarnym i ubogim kraju, borykającym się z przerwami w dostawach energii elektrycznej, mogły pełnić urządzenia o czysto rozrywkowym charakterze? Okazało się, że procesory konsoli mają odpowiednią moc obliczeniową, by po wymontowaniu wykorzystać je w układach naprowadzania pocisków balistycznych. W efekcie sprzedaż PlayStation do Korei Północnej została objęta embargiem.

Konsole do gry to tak naprawdę wierzchołek góry lodowej. Bardzo szerokie zastosowanie w działaniach zbrojnych znajdują np. komercyjne drony. Nie dotyczy to wyłącznie ugrupowań paramilitarnych, czy organizacji terrorystycznych. Również regularne wojska bardzo chętnie sięgają po komercyjne produkty “ze sklepowej półki” w celu obniżenia kosztów i przyspieszenia prac. Kwestia technologii podwójnego zastosowania dotyczy przede wszystkim elektroniki i półprzewodników.

Próby objęcia większą kontrolą przepływu technologii podwójnego zastosowania były do tej pory domeną przede wszystkim krajów wysokorozwiniętych i organizacji międzynarodowych. Teraz do tego grona chcą dołączyć także Chiny. Pekin zamierza zaostrzyć przepisy dotyczące eksportu  dóbr strategicznych i zaawansowanych technologii, w tym broni, które weszły w życie w grudniu 2020 r. 

W myśl przedstawionych propozycji władze mają przeprowadzać ocenę ryzyka kraju i regionu, gdzie eksporter będzie chciał sprzedać produkty uznane za technologie podwójnego zastosowania. Ocena ma być oparta na interesach narodowych i bezpieczeństwie narodowym Chin, a także potrzebach polityki zagranicznej. Oprócz tego chińscy eksporterzy będą musieli przedstawić władzom dokumentację dotyczącą użytkowników końcowych i zastosowań sprzedawanych produktów. Rząd poinformował również, że w razie potrzeby użytkownik końcowy może być zobowiązany do dostarczenia certyfikatu wydanego przez władze krajowe lub lokalne.

Zakazem ma zostać objęta również sprzedaż objętych regulacjami produktów stronom trzecim bez zgody Pekinu. Co ciekawe, w przypadku złamania przepisów kary mają objąć zagranicznych importerów i użytkowników końcowych. Nie przedstawiono konsekwencji dla eksporterów. Łamiący przepisy mają być umieszczani na “czarnej liście” co spowoduje, że będą podlegać takim sankcjom, jak embargo i cofnięcie licencji.

Pomysł wyraźnie wiąże się z przedstawioną niedawno przez przewodniczącego Xi Jinpinga koncepcją “całkowitej perspektywy bezpieczeństwa narodowego”. Zakres uwzględnianych zagadnień jest rozległy i obejmuje jedenaście dziedzin: politykę, ziemię, wojsko, gospodarkę, kulturę, społeczeństwo, naukę i technikę, informację, ekologię, surowce i energię jądrową.

Tak szerokie i ogólnikowe stawianie sprawy rodzi obawy, że stosowanie regulacji będzie bardzo arbitralne i będzie mocniej służyć realizacji własnych interesów, niż w przypadku innych państw. Ograniczenia mogą np. objąć eksport metali ziem rzadkich, narzędzie wręcz nadużywanego przez Pekin w ostatnich latach. Materiały te odgrywają kluczową rolę w produkcji akumulatorów, telefonów komórkowych, czy sprzętu komputerowego oraz zaawansowanego uzbrojenia. Z tej perspektywy łatwo więc uznać je za technologie podwójnego zastosowania. Z drugiej strony, podobnie jak niedawna ratyfikacja międzynarodowych konwencji dotyczących pracy przymusowej, może służyć poprawieniu wizerunku Chin na świecie.

Niezależnie od tego Pekin dostrzegł wartościowe narzędzie polityki zagranicznej do tej pory najczęściej stosowane przez Waszyngton. Ograniczenia w eksporcie technologii podwójnego zastosowania mogą być stosowane przeciw konkretnym państwom w celu spowolnienia ich rozwoju militarnego. Jednocześnie arbitralność regulacji pozwala na wsparcie państw nawet nie tyle zaprzyjaźnionych, co niechętnych USA i kolektywnemu Zachodowi.

Więcej komentarzy o Azji na stronie Instytutu Boyma